Der Artikl is im Dialekt Owaöstareichisch gschriem worn.

Da Charles Albert Ferguson (* 6da Juli 1921 in Filadelfia, USA; † 2dn Septemba 1998), Schbiznaum "Fergie", woar a amearikanischa Schbrochwissnschoftla und oana fu de Begründa fu da Soziolinguisdik, an neichn Wissnschoftszwaig, dea mid komplet niachn Konzeptn schwiarige linguisdische Frong zan analisiad und eaklean fasuacht. Ea woa laung Brofessa auf da Stanford-Uni in Kalifoanien und unta seina Laitung is da TOEFL-Test entwükit woan.

Sai Lem Werkeln

Da Charles Ferguson hod si schau oisa junga recht fia Schbrochn intressiad und desweng a an da University of Pennsylvania Oarientalisdik schdudiad und sei Diplomoawad iwa d Verbn im marokanischn Arabisch gschrim (1943). Im Joa 1945 hod a sein Dokda gmocht mid ana Dissatazion iwa d Bengalische Umgaungsschbroch. Danoch woar a am Foreign Service Institute, da Akademi fia US-amearikanische Diplomatn in Woschingtn. Danoch woar a a Zeid laung im Libanon und in Indian und hod schbeda Arabisch auf da Harvard Uni untaricht.

1959 is a fu Harvard weg gaunga und Laita fum Zentrum fia aungwente Linguistik (Center for Applied Linguistics) in Woschingtn D.C. woan, wo a mosgeblich an da Entwiklung fum TOEFL-Test midgoawat hod (Test of English as a Foreign Language). Den Test muas jeda ned Englisch-schbrochige Auslenda mocha, waun a auf amearikanisch Unis schdudian wü oda fia a Regiarungsoaganisazion oawatn wü.

1967 is a ois Brofessa noch Kalifoanien gaunga, an de Stanford Uni, und hod doat iwa faschidane linguisdische Sochan gfoascht, wia: Eascht- und Zwoat-Schbrochnentwiklung, Schbroch in da Gsöschoft und Schbrochfaendarung.

Gemainsaum mim Joshua Fishman hod a fü zua Foaschung fu Zwoaschbrochigkait und Diglossi baitrong und komplet neiche Konzept entwükit. In Charles Ferguson sei soziolinguisdischs Konzept baud dabai auf da Oawat fum Heinz Kloss auf und ged nu mea ins Detail bai da Untascheitung fu Ausbauschbroch und Dialekt.

1978 san de Foaschungen fu da Uni Stanford zua de Gemainsaumkaidn fu ole Schbroch auf da gaunzn Wöd publiziad woan (Universals of Human Language), am wichdign Weak in deara Zeid, wo da Charles Ferguson mosgeblich midgoawat hod. Schbeda is da Foaschungsaunsoz fum Ferguson seina Grupn dailwais a kritisiad woan, wai si de komplet auf heitige Schbroch-Zuaschdend konzentriad haum und hisdoarische Sochan ned berüksichtigt haum. Des woa owa a a Fasuach, das ma festgfoarene Denkmusda famait und so auf neiche Sochn drauf kimd.

1998 is da Charles Ferguson gschdoam. Sai Witwe is oiwai nu Brofessarin fia Linguistik und Englisch in Stanford. Midanaund haums 4 Kinda ghobt, fu denan schau 8 Enkal do san.

Sai Konzept Werkeln

Ausbau Werkeln

In seim linguisdischs Konzept hod in Ausbau fu ana Schbroch, so wia an da Heinz Kloss foamuliad hod, nu a genauare Definizion gfundn. Da Charles Ferguson untaschait fia Schdufn fum Ausbau:

  1. ned gschrim (no graphization): A Schbroch de iwahaupt ned gschrim wiad
  2. gschrim (graphization): A Schbroch wiad zwoa efda aufgschrim, es gibt owa koan Schdandard.
  3. schdandardisiad ('standardization): A Schbroch mid ana fu da Meaheit fu de Schbrecha akzepdiadn Rechtschreibung. Dabai wiad entweda oa Variantn fu deara Schbroch zua Schdandard-Noam, oda ma entwükit a Dochschbroch ois Schdandard (wia zB Rumantsch Grischun).
  4. modeanisiad (modernization): A Schbroch mid am akzepdiadn Schdandard und am ausbaudn modeanen Vokabular fia ole Lemsbereich, fia d Wiatschoft, d Bolidik und a d Wissnschoft. So a Schbroch is daun a in ole aundan Schbroch koarekt iwasezboa.

Boarisch wa in dem Konzept a Graphization-Schbroch (Schdufn 2), wai s do a gschrim wiad und wai s sogoa schau im 18. Joahundat a boarische Literatua gem hod. An Schrift-Schdandard gibt s owa bis heit ned.
Luxnbuagisch wa a Schdufn 3 Schbroch, wais an Schdandard gibt, owa de Schbroch ned fia ole Lemsbereich fawent wiad.
Hochdeitsch wa a Schdufn 4 Schbroch, de sogoa fia jedn Wissnschoftsbereich a ausreichends Vokabular hod.

Schdatus Werkeln

Zum Schdatus fu ana Schbroch mocht da Charles Ferguson in seim Konzept foigende Untascheitung:

  1. major language (Lmaj) - A Schbroch, de fu mindesdns 25% fu de Leit in oam Laund gret wiad ODA insgesaumt mindesdns 1 Milion Schbrecha hod, ODA ois Untarichtsschbroch in da Schui fawent wiad und zwoa in da Schdod und ned blos am Laund.
  2. minor language (Lmin) - A Schbroch de fu mindesdns 100.000 Leit gret wiad ODA fu mindesdns 5% fu de Leit fu am beschdimtn Laund.
  3. language of special status (Lspec) - A Schbroch, de koane fu de owan Kriterien eafüd und de neta in am gaunz schbezieln Kondext fawent wiad, so wia zan Baischbü Kiachnslawisch oda a s Latein in daheitingZeid.

Noch deara Definizion wa s Boarische sogoa a "Major Language", wais fu mea wia 1 Milion Leit gret wiad.

Literatua Werkeln

  • Language structure and language use, essays by Charles Albert Ferguson, selected and introd. by Anwar S. Dil. Stanford, Calif.: Stanford Univ. Press , 1971. 327 S. ISBN 0-8047-0780-4. (Language science and national development series )
  • Studies of child language development, aussa gem fum Charles A. Ferguson ... . New York: Holt, Rinehart and Winston, 1973. 645 S. ISBN 0-03-077450-0
  • Language in the USA, aussa gem fum Charles A. Ferguson und da Shirley Brice Heath, mid Hüf fum David Hwang. Foawoat fum Dell H. Hymes. 1. Auflog 1981, Cambridge [u. a.]: Cambridge Univ. Press, 592 S. ISBN 0-521-29834-2
  • Phonological development: models, research, implications / ed. by Charles A. Ferguson. Timonium, Md.: York Pr., 1992. 693 S. ISBN 0-912752-24-6. (Communicating by language )
  • Sociolinguistic perspectives: papers on language in society, 1959 - 1994 / Charles A. Ferguson. Ed. by Thom Huebner. New York, NY [u. a.]: Oxford Univ. Press , 1996. 348 S. ISBN 0-19-509291-0. (Oxford studies in sociolinguistics )

Online-Artikl Werkeln

Schau aa Werkeln

Beleg Werkeln