Amtsschbrochn fia d'EU

(Weidagloadt vo Ãmtsschbråchn fu da EU)


Der Artikl is im Dialekt Hausrukfiatlarisch gschriem worn.

D Airopeische Union (EU - European Union) hod 28 Midglidslenda und 24 offizielle Amts- und Oawadsschbrochn. Des ganze basiad auf ana Faoadnung, de de easchde Faoadnung fu da EWG (airopeische Wiadschoftsgemainschoft) im Joa 1958 iwahaupt woa (Text fu da VO 1/1958 untn). De widarum basiad aufn Artikl 290 fum EGV (Fadrog zua Grindung fu da airopeischn Gemainschoft), wo s hoast: "D Regelung fu da Schbrochnfrog fia de Oagan fu da Gmoaschoft wiad unbeschot fu da Fafoansoadnung fum Grichtshof, fum Rod aischdimig bschlossn" (ned rechtsfabindliche boarische Iwasezung).

12 Schdeean, 24 Schbrochn, 28 Lenda

In denane Aumtsschbrochn kau a jeda Biaga de Oagane fu da EU kondaktian, a Brinzip wos duachn EG-Fadrog (Art. 21 und 314) grögit is. Zusezlich gibt s in da airopeischn Union nu Mindahaitnschbrochn, de in am oda mearane Lenda regional oda a iwaregional auneakaunt san, owa ned Aumtsschbrochn fu da EU san. De EU fapflicht si und iare Midglidslenda owa in da "Charta fu de airopeischn Regional- und Mindaheitnschbrochn" fu 1992 soichane Schbrochn und de Schbrochnfüfoit zum ochtn und reschbekdian.

Oawads- und Fadrogsschbrochn Werkeln

 
D Airopeische Union seid 1.7.2013

Im oidaglichn Umngaung fu de EU-Oagane untaranaund gibt s 3 Oawadsschbrochn, des san Englisch, Franzesisch und Deitsch, damid de Beaumtn und Leit de fia de EU in Brüssl, Schdrasbuag, usw. sitzn, laichda oawatn kinan. De drai Oawadsschbrochn san a fu da EU per Gsez bschdimd.

D Fadrogsschbrochn fu da EU san de, in denan ole Gsez und Fadreg iwasezt und faöfentlich wean miassn, sunst san de Gsez a goa ned wiaksaum. Jede Iwasezung fu am Gsez oda Fadrogsdext is fia si rechtswiaksaum. Des hoast, wauns kloane schbrochliche Untaschiad in da juarisdischn Bedeitung gem soitad, kau ma si auf n Text fu da oan oda aundan Schbroch beruafn, wia s oan bessa basst.

Irisch is in Ialaund nem Englisch ofiziele Schbroch und is a seid da Faoadnung fum Minisdarod fum 13. Juni 2005 (Aumtsbladl L fum 18. Juni) ois zusezliche Aumtsschbroch fu da EU auneakaunt woan. De Regelung is am 1. Janua 2007 in Groft dredn.

Warum 24 und ned 28 Werkeln

  • Luxnbuagisch is in Luxnbuag zwoa nem Deitsch und Franzesisch Aumtsschbroch, owa ned in da EU.
  • Belgien hod Franzesisch und Holendisch ois Aumtsschbroch.
  • Züpan hod s Schdandard-Griechisch fum Festland ois Amtsschbroch.
  • Estareich hod Schdandard-Deitsch ois Aumtsschbroch.

Listn fu de 24 Aumtsschbrochn Werkeln

  • Boinisch (is a Mindaheitnschbroch in Letlaund, Litaun, Rumenien, Deitschlaund, Fraunkreich und da Tschechai)
  • Boatugisisch
  • Bulgarisch (is a Mindaheitnschbroch in Grichenlaund)
  • Denisch (is a Mindaheitnschbroch in Deitschlaun und Schwedn)
  • Deitsch (is a Mindaheitnschbroch in Belgien, Denemak, Fraunkreich, Italien, Boin, Rumänien, in da Slowakai, Slowenien, in da Tschechai und Ungan)
  • Englisch (is a Aumtsschbroch in Ialaund und Malta)
  • Estnisch
  • Finnisch
  • Franzesisch (is a Aumtsschbroch in Belgien und Luxnbuag)
  • Griechisch (is a Aumtsschbroch in Züpan)
  • Holendisch (is a Aumtsschbroch in Belgien)
  • Irisch
  • Italienisch
  • Kroatisch
  • Lettisch
  • Litauisch
  • Maltesisch
  • Rumenisch (is a Mindaheitnschbroch in Bulgarien und Ungan)
  • Schwedisch (is a Mindaheitnschbroch in Finlaund)
  • Slowakisch (is a Mindaheitnschbroch in Estareich, Poin, Rumenien, da Tschechai und Ungan)
  • Slowenisch (is a Mindaheitnschbroch in Italien, Estareich und Ungan)
  • Schbanisch
  • Tschechisch (is a Mindaheitnschbroch in Estareich)
  • Ungarisch (is a Mindaheitnschbroch in Estareich, Rumenien, da Slowakai und Slowenien)

EU-Charta fia Regional- und Mindaheitnschbrochn Werkeln

Zusezlich zu de 24 Aumtsschbrochn wean in da EU-Charta fu de Regional- und Mindahaitnschbrochn (European Charter for Regional or Minority Languages - ECRML) nu an Haufn zusezlicha Schbrochn, de in Airopa dahoam san, auneakaunt und ois schiznswiadig und föadarungswiadig definiad.

Do ghean zum Baischbü daun Luxnbuagisch, Katalanisch, Baskisch, Galizisch, Bretonisch, Jiddisch, Jenisch, Romanes, Rusinisch, Samisch, Walisisch, Scots, Kornisch, Armenisch, Sorbisch, Ost-Frisisch, West-Frisisch, Limbuagisch, Nidasegsisch, Nidadeitsch und nu fü aundare dazua.

Insgesaumt san s iwa 60. (Boarisch is ned dabai)

Mea dazua unta: EU-Charta fia Regional- und Mindaheitnschbrochn

Beleg Werkeln