Assisi

Der Artikl is im Dialekt Soizburgarisch gschriem worn.

Assisi
Basisdatn
Stoot:	Italien
Region:	Umbrien
Provinz:	Perugia
Bezeichnung vo d'Eihoamischn:	Assisiati/Assisiani
Eihwohna:	28.132 (2013)
Bevöikarungsdichtn:	151 Eihwohna/km²
Flächn:	186 km²
Koordinatn:	43° 4′ N, 12° 37′ O
Hächn:	424 m s.l.m.
Sunstige Datn
Postleitzoi:	06081
Vurwoi:	075
ISTAT-Nummer:	054001
Schutzbatron:	San Rufino
Autokennzoachn:	PG (oide Nummerntofen)

Assisi (lateinisch: Asisium) is a Stod im italienischn Umbrien in da Nachn vo da Regionalhauptstod Perugia. Berümt is Assisi heid hauptsächlich ois Geburtsort vom hl. Fronz vo Assisi (aa hl. Fronziskus), da Grinder vo d' mindern Briader (heid: Fronziskaner oder Minoritn) und da hl. Klara, da Grindarin vom Klarissnordn.

s mittloiterliche Stodbüid mid da Stodmauer und Festungsruine Rocca Maggiore is no guad dahoidn und is im Joar 2000 in d' Listn vom UNESCO-Wöikuituaeab aufgnumma worn.

Gschicht

Da Ort is vo d' Räma terrassnfärmig auf am Föisnrückn on da Westseitn vom Monte Subasio darichtt worn. Aus rämischa Zeid findn se heid no de Stodmauern, s Forum (oder Morktblotz Piazza del Comune), a Theater, a Amfitheater und da Tempe vo da Minerva, der spader in d' Kirchn Sta. Maria sopra Minerva umbaud worn is.

Im Joar 545 is da Ort grässtnteils vo d' Ostgotn zastärt worn, er is spader unter d' Herrschoft vo Lombardn kemma und is danoch d' Grofm vo Spoleto unterstöid worn.

Im Joar 1181/1182 is da berümtaste Son vo da Stod, da hl. Fronz vo Assisi, do geborn worn.

Im Joar 1197, oiso drei Joar noch seiner Geburt auf'm Morktblotz vo Jesi, is da spaderne Koaser Friedrich II. in Assisi tauft worn.

Sengswiadigkeitn

Innenosicht vo da Kirchn Sta. Maria Maggiore

Turistn wern vuaoim vo d' Kirchn S. Francesco und Basilika Sta. Chiara, d' Grobstättn vom hl. Fronziskus und da hl. Klara ozong. Dodamid is Assisi a bedeitnder Püigaort vom Kristntum. Sengswert is aa d' fronziskanische Oasiadelei Eremo delle Caceri. Auf'm Weg durthi entspringt d' Quöin Fontemaggio, de in rämischer Zeid d' Stod mid Trinkwosser vasorgt hod.

De Dopekirchn S. Francesco, vo dera da Bau 1228 ogfonga hod (in drei Ewanen am westlichn End vo da Stod darichtt), is am 26. September 1997 bei am schwarn Erdbeem stork bschädigt worn. Viar Leid san do ums Leem kemma. De beim Erdbeem zum Teil bschädigtn wertvoin Freskn in da owa- und Unterkrichn (umara 1300 ogfonga), de unter onderm vo Giotto di Bondone und Cimabue stomman, san mittlaraweile restauriart worn.

D' Basilika S. Francesco gheat wia d' ondern fronziskanarischn Püigerstättn in Assisi seid'm Joar 2000 zum Wöikuituaeab vo da UNESCO.

Da neiare Teil vo Assisi ligt am Fuass vom Berg um d' Kathedrale Sta. Maria degli Angeli umaradum, de d' klane Porziunkula-Kapöin umschliasst, in dera da Fronziskus gstorm is. Sta. Maria degli Angeli is d' sibtgresste Kirchn vo da Wöid. In dera Kirchn hod 1986 und 2002 s Wöidgebetstreffm vo vüi religiöse Fiara stottgfundn.

Sta. Maria Maggiore

D' Kirchn Sta. Maria Maggiore is aane vo d' öidasten Kirchn in Assisi. Zomm mi'm Bischofshaus beherrschts d' Piazza del Vescovado. D' Kirchn is auf d' Restln vo am rämischn Tempe darichtt worn, de no in da Krypta (vo da Vurgängerkirchn) zum seng san. D' Fassadn is sear schlicht ghoidn, gschmückt durch zwaa vertikale Lisenen und a zentrale Rosettn. D' Kirchn is bis 1039 d' Kathedraln vo Assisi gwesn. Do hod da Fronz vo Assisi d' Taufm dahoidn, im ogrenzadn Bischofshaus hod a 'n Vazicht auf oin irdischn Bsitz voizong.

Kathedrale S. Rufino

Kathedrale S. Rufino

De Kathedrale S. Rufino is a Bischofskirchn de a wichtige Roin in da Gschicht vom Fronziskanerordn gspüid hod. Wia de hl. Klara 'n Fronziskus 1209 durt preding gheat hod, is s' so ergriffm gwesn, dass sie iar eigane Berufung gspiart hod. Noch da Legende noch hod se a s Wunder ereignet, dass da Fronziskus in da Kirchn predigt hom soi, wärnd er zur gleichn Zeid auf an feiring Wong in da Nähe vo da Kirchn Portiuncula, oanige Kilometer untahoib vo Assisi gseng worn is (noch da Leemsbeschreiwung vo Tommaso da Celano, Vita I, Kap. XVIII).

D' Kirchn is im romanischn Stil darichtt worn, um d' Reliquien vom Bischof Rufinus vo Assisi, (am Märtirer vom 3. Joarhundert) z' weading, de durt aufbewoart worn san. Da Bau hod 1140, noch d' Pläne vo Giovanni da Gubbio, ogfonga. Im Joar 1228, hod da Popst Gregor IX. 'n Oitor gweit, wiara zur Heiligsprechung vom Fronziskus in Assisi gwesn is. Da Popst Innozenz IV. hod d' gsomte Kirchn im Joar 1253 gweit.

Weidane sengswerte Gebaide

Weidane sengswerte Gebaide in Assisi san:

• s Santuario San Damiano (aussahoib vo d' Stodmauern)
• d' Kirchn S. Maria sopra Minerva (on da zentralen Piazza del Comune gelegane Kirchn; Fassadn: remischa Portikus mid seggs Seiln)
• d' Palazzi Comunali
• d' Pinacoteca Comunale
• s Oratorio di S. Franceso Piccolino
• d' Chiesa S. Pietro (im 13. Joarhundert darichtt und im 19. Joarhudert renoviart). Rechteckige typisch romanische Fassadn mid drei Rosettn und drei Eigongsportale.
• Sta. Maria di Rivotorto (zwa km untahoib vo Assisi; de 1854 baude Kirchn is iwa aner – rekonstruiartn – Hittn baud worn, in der se da Fronziskus um 1208 oder 1209 mid enge Midstreiter troffm hod und mid eana d' Ordnsregln festglegt hod).

Büidlgalarie

• 
  Blick auf Assisi
• 
  D' Assis vo Noadn vo Assisi
• 
  Rocca Maggiore
• 
  Assisi mid da Kirchn Sta. Chiara
• D' Kathedrale Sta. Maria degli Angeli
  D' Kathedrale Sta. Maria degli Angeli
• 
  A weidanar Blick auf Sta. Maria degli Angeli
• 
  Morktblotz Piazza del Comune
• 
  Kirchn Sta. Maria sopra Minerva

Stodpartnerschoftn

Mid Betlehem im Westjordanlond und San Francisco in d' USA bestet a Stodpartnerschoft.

Prominenz

• Agnes vo Assisi, d' Schwester vo da hl. Klara
• Fronz vo Assisi, da Grinder vom kristlichn Fronziskanerordn
• Klara vo Assisi, Grindarin vom Ordn vo d' Klarissn
• Pietro Catanii, a Gefärte vom hl. Fronziskus
• Antonio Pietro Metastasio (eingtlich Pietro Trapassi), Dichter
• Properz (lat. Sextus Aurelius Propertius; uma 48 v. Kr. - 16. v. Kr.), rämischer Elegiendichter
• Bernhard vo Quintavalle, a Gefärte vom hl. Fronziskus

Im Netz

 Commons: Assisi – Oibum mit Buidl, Videos und Audiodateien

• www.heini.de (Kommentiarte Fotos, Sonnengsong und Iwablick iwas Lem vom hl. Fronziskus und da hl. Klara)