Der Artikl is im Dialekt Owaöstareichisch gschriem worn.

De neu Beleichtung, dt. Die neue Beleuchtung, is a Gschicht vom owaöstareichischn Mundoatdichta Josef Krempl (11. Feba 1862 bis 4. Aprü 1914). Es is ane vo mera ausm Biachl Studien aus dem oberösterreichischen Volksleben. Des Biachl is eascht noch seim Tod, 1921, beim Valog Pirngruber in Linz aussakema.

Da Eibaund vom Biachl, Studien aus dem oberösterreichischen Volksleben.
Inhoitsaugob.

Des Gschichtl Werkeln

Do de Gschicht beim Lesn a Wengl ghockt hod, san zweng da bessan Lesboakeit maunche gschriebma Wuat gendat wuan.

  • Do jo da Mundoatdichta Josef Krempl scho 1914 vaschtuam is und des Biachl eascht 1922 aussakema is, kunz leicht gwest sei, doss se a Lektor zweng an bessan Vakafseafoig a Wengl an de Buachschtobn vagriffa hod. Da Dichta hed se jo neamma afregn kena.
  • Zweng dem schtengan de Origineuseitn ausm Biachl vo 1921 af da Seitn vo da Gschicht. So kauns a jeda söwa nochelesn.

De neu Beleichtung Werkeln

 
1. Seitn

Z´Loamstättn wölln´s des elektrische Liacht eirichtn. Des is owa ned so oafoch, weu nu z´vü Kepf duat san, de liaba in da Finstan foattoppn und de von Höllawean schtandapeda nix hearn wölln.

"Des warn Gschichtn", moant da Saglhuaba, "seit Urahnlszeidn hod´s es bei ins ohne Beleichtung dau und iazt gangs af oamoi neamma !"

" Du muaßt´s nehma", sogt draf da Stöcklhofa, "das mia iazt aundane Zeidn haum und daß `s in oidn Dendlaus nöt olleweu fuatgehn kau; schau wegn da Summafrischla nöt."
"Ah wos, de solln se wo aundas himocha, waunns eahna do z´dumpa is. Haum eh koan Nutzn vo dera Gsöllschoft.

Oll Augnblick mechtn´s wo aundast hin a Schpazierwagal hobn; D´ Schtroßn solln olleweu so sauwa sei wiar an ogschleckts Nudlbrett und an odlgrobm danebm mechtns mid Bretta vadeckt hobm. Weul eahnane Nosna schau vo den schtinkadn Teuflweri, van Parfän. vawehnt han. Na, na mi kinnt´s net hobm fia des Elektrische und wanns warad, i gabad ah koan Hosnknopf ned her dazua."

 
2. Seitn
"O i ah ned, "loßt se da Seiratzmüllna valautn, "Iwahaubt fia sölchane Neimodegschichtln bin i ned z´hobn. Drum haun i eahs a glei gsogt, wias ba mein Haisl a so ummagmessn haum, zweng da Leitung. Foahrts ma nua o mid enkre Blitzleinl, haun i gsogt. Af mein Bsitz brauch i koa hellas Liacht ois wiar is bis iazt ghobt han. Haum ins her und her mid a boa Ölfunzna und midm Mondschei ogfundn und hod se neamd darennt. Und iazt kammans mid de Neumodfungatzna daher, de netta de Leutn de Augn vatoan."

A so wead hin und hergred und olls is schau neigierig, wia den de Soch ausgeh wead, waun´s in da Gmoarotssitzung zan Autrog kimmt.

Endli is da Sitzungstog und iwahaubt dö eascht Sitzung, ba dera amoi koa Ausschuß augeht.
"Oiso, meine Herrn", hebt da Burgamoasta au, "iazt gibt´s koa Ummitrnzn neamma, mia miaßn ins entschliaßn, weul´s ins in da Zeidung schau auzwickan. I bi dafia, daß ma des elektrisch Liacht kriagn, und i moa, es werds es Einsehgn, daß ma mid´m Fuatschritt gehn miaßn!"

"Des siagh i net ei," moant da Gsöllhofa, "wegn wos i fia de Beleichtung schtimma sollt. Es wißt´s es gaunz guat, daß es ins oft sakrisch draht, waun ma ba da Nocht vo da Sitzung hoamkemman. Wia schaun den mia do aus ba dem Liacht? Is´s den notwendi, daß ins an jeda kennt, dea ins gegnt, damid in Wiatshaisa hintnnoche de Feanzarei augeht? Haum ma ned in da Finstan weit a gmiadligas Hoamgeh? Und wos olls ausbleibt! Waun Oan bein elektrischn Liacht es Weib mid´n Rausch daheakemma siacht, nocha is eh schau a sakrischa Kurzschluß feati kaum dast bei da Tür einikimmst. Schau aus dem Grund kau i fia de Beleichtung net schtimma."

 
3. Seitn

"I ah net", sogt da Siaßmoar, "i hoit mi nochn Pforra sein Ausschpruch."

"Und wos sogt der?" frogt da Burgamoasta.

"Nau, er sogt hoid, d´Leut solln mera af des ewig Liacht denga ois wia af de Irrlichta vom neimodischn Zeidgeist, dea da Wöld an foischn Schein gebm. Und de junga Leut, moant a, wearn eahna gaunz´s Schamgfühl valossn, wauns bein elektrischn Liachtzan Menschaln gehn miaßn und da Schein so hell duri´s Kaummafensta geht, daß de Buam schau glei inta da Tuchant seghn."

"Des is koa schtichhoitiga Grund," is iazt in Burgamoasta sei Red.
"de ledign Leut glaubm eahnane mehran Sündn in da Finstan z´saum, folgli kau eahna de Liachtn koan so an Seelnschodn mocha."
"des sog i ah", schtimmt da Holzmoar zua. "Und i bi gaunz da sölbm Moanigung," hert ma in Schwabneda sogn.
 
4. Seitn

"Es is a in Gsöllhofa sei Grund koa Grund net, den ma beischtimma muaß," sogt a dritta Ausschuß. "Waun mar a oadandlige Beleichtung haum, findn ma se hoid doh leichta hoam und wauns do warad, kau ma se hoid doh in Schtroßngrobm a truckarigas Platzl aussuacha."

"Oiso daun san mia Viare auf an Woat?" frogt da Burgamoasta. "Es schtimmts fia de neu Beleichtung?"

"Hoid jo," sogn´s, "mia schtimman dafia."
"Nau und wos is den mid dir, Bermhausa, du host jo nu goar nix gsogt?"

"Zan Sakra," begehrt dea af, "du woaßt es, das i nu nia wos gsogt hob bei oana Sitzung, folgli sog i heunt a nix und braucht´s mias ah nöt aufzwiinga waun´s zan Oschtimma wead."

"Do gibt´s eh koa Oschtimmung neamma," sogt da Burgamoasta, "es Drei seids dagegn und mia Viare dafia. Damid is des elektrische Liacht a bschloßane Soch und wen´s z´weh tuat in de Augal, dea muaß se hoid sei Sölnheil mid´m Woxschteckl (mid da Kiarzn) suacha".

Aundane Gschichtln ausm Biachl Werkeln

Schau aa Werkeln

Im Netz Werkeln