Boarische Wikipedia

Listn vo de Sassanidnheascha

De sassanidischn Kenig san d Heaschha von Iran nou eanan Sig iwa d z'vurat Hegemonialmacht, as Parthareich, duach d Schlocht vo Hormozdgan i 224. Af da Hejchtn da Macht, had sih s Sassanidnreich vo da Tiakei u Rhodos in Westn bis Pakistan in Oustn dastreckt, un Regiona bherrscht, de wou heit zen Kaukasus, zen Jemen, zou de Vaoantn Arabischn Emiratna, zen Oman, zou Egyptn, zou Israel, zen Lebanon, zou Syria, zou Jordania u zou Zentralasien ghejan.

A genealogischa Bamm vo de sassanidischn Heaschha

Es Sassanidenreich is dakennt woan als oans vo de groussn Hegemonialmecht zamma mid n bnouchboatn Eazriwoln, en Remisch-Byzantinischn Reich, iwa a Zeit vo meara wej 400 Jouana.[1][2][3][4] De Sassanidndynasti houd õgfongt mid an Ardashir I in 224, da wou as Persian as da Stood Istakhr kumma is, u hod gendt mid an Yazdegerd III in 651.[5]

De Zeitspan vo 631 (wou dej Boran gsturm is) bis 632 (wou da Yazdgerd III am Thronsteigt) is vaworrn, wos de Bstimmung vo da gnauen Abfolng vo de Heaschha is, wal vill vo dene wou af Thron kumma san, vo Vawandtn as da sassanidischn Dynasti aa wida untegschupft woan san. De Zeid is a Zeid vo inteanan Zeawiarffnissn u Spaltunga in Sassanidnreich gweng.[6]

Titl Werkeln

Da Bagrinda von Sassanidnreich, da Ardashir I (r. 224–242), hod dan Titl "Shahanshah of the Iranians" (Middlpersisch: šāhān šāh ī ērān; Parthian: šāhān šāh ī aryān) easchtmoli gnutzt. An Ardashir sa unmittlboara Nouchfolga, da Shapur I (r. 240/42–270/72), hod de Titl prezis asgwählt un i da Inschrift z Ka'ba-ye Zartosht afgfejat. Da Shapur nennt durtn veja vo sane sassanidischn Vuagenga mid vaschidnan Titln un in afsteingada Rangfolng. An Titl (Xwaday) "Herr" hod da Sasan, an Titl "Kini" da Papag, an Titl "Kini vo de Kenig vo d Irana" da Ardashir u den Titl "Kini vo de Kenig vo d Irana u Ned-Irana" (Middlpersisch: MLKAn MLKA 'yr'n W 'nyr'n‎ šāhān šāh ī ērān ud anērān; mid Aslassung vo d Ned-Irana af oidgriachisch βασιλεύς βασιλέων Αριανών basileús basiléōn Arianṓn) hod ar sih selwan gem. Da Titl ""Kini vo d Kenig vo d Irana u Ned-Irana" findt sih aa af rana Silwaminzn von Shapur I, wos doudraf deitt, dass da Title nouch an Sig iwat Rejma u da Anekzion vo d Ned-Iranischn Terretoria gnutzt woan is. Da Titl is aa gschrim woan af de ganzn Minzn vo de spaadan Sassanidischn Kenig.

An Yazdegerd I sa Heaschaft (r. 399–420), moakiad a Vaschibung i da politischn Asrichtung von Sassanidnreich, es wou von ej nouh Westn orientiad, nou en Schweapunktt af n Oustn gricht houd.[7] Den Asschloḡ doufia hom omed feindliche Fakziona in Oustiran gem.[7] Da Krejḡ mid de Iranischn Hunna kantat de mythische Rivalitejt wida af s Tapet bracht hom, dej wou s zwischn den mythologischn Iraniscn Heascha Kayanian u seinn Turanischn Feindn gem ghobt houd, un i jinganen Avestischn Textnan illustriad san.[7] DenTitl Ramshahr hod ma zousatzle zen tradiizonelln Titl "Kini vo d Kenig vo d Irana u Ned-Irana" af an Yazdegerd I sane Minzn midafgnumma.[8][9] In Middlpersischn heroischn Poem Ayadgar-i Zariran (Es Testament vo d Zarer) is da Titl von letzan kayanianischn Monarchn (Vishtaspa) gnutzt woan u findt sih in zoroastrischn Denkard as n 10. Jh.[10] Es sassanidische Enteress õ da Kayanischn Ideologi u Gschicht halt sih bis in Nidagang von Reich.[11] Da Bahram V (r. 420–438) hod af a poar seltnen Minzn i Pars, den Titl kirbakkar ("Benefiza") gnutzt.[12]

Es Reḡian von Yazdegerd II (r. 438–457) moakiad an Õfong von ana nein Inschrift af de sassanidischn Minzn; mazdēsn bay kay ("Da Mazda-Dejna, d Majestet, da Kinig"), wos de Gnejchtn zou d Kayana zoagt, de wou aa den Titl kay gnutzt hom.[13][14] Unta n Peroz I (r. 459–484), wiad de tradizionella Titulatua šāhānšāh ("Kinig vo d Kenig") af d Minzn asgloussn u nea vo d Aspekt von Namma kay Pērōz ("Kini Peroz") gredt.[14] A Sigl zoagt owa, dass d tradizionella Titulatua dennat furta gnutz woan ist, wos zoagt dass d Minzn ned mid Sichahait d ganza furmala Titulatua vo d Monoachn őzaing.[14] Da Brouda u Nouchfulga, Balash (r. 484–488), houd dan Titl hukay ("da Guate Kinig") gnutzt.[14][15]

Da Kavad I (r. 488–496, 498–531) is da letzad sassanidische Monoach, da wou en Titl kay af seine Minzn schreibt—de letzta Minzn is umma 513 assa.[16] D regulera Inschrift vo da Viadaseitn is oafoch da Nama; umma 504 find sih owa weitas es Motto abzōn ("dass ar posperiam moḡ").[16][14] Da Kini Khosrow II (r. 590–590, 591–62) hod des Ideogram GDH, d. h. xwarrah ("kiniglicha Herrlichkait") af seina Minzn. Des houd ar zamgstellt mid an Woat abzōt ("ar houd meara gmacht"), aso, dass doudraf stejt "Khosrow, (wou) houd meara gmacht d kiniglicha Herrlichkait" (Khūsrōkhwarrah abzōt).[14] En Titl "Kini vo d Kenig" houd ar aa wida gnutzt.[14] Ejm sana zwej Nouchfulga, da Kavad II (r. 628–628) u da Ardashir III (r. 628–630), hom den Titl owa nimma gnutzt.[14]

Da Kini Werkeln

Es Haptvejch von Sassanidnreich is da Shahanshah (da Kini vo d Kenig) gweng, en wou ma aa oafoch nea kennt als en Shah (en Kini). San Gsund u sa Wuhl san awl ganz wichte gweng. Wenn ma af d sassanidischn Minzn seit n 6. Jh. schaugt, dakennt ma an Mõu un a Sunn. De zwoi Symbol badeitn nou an Iranischn Historika Touraj Daryaee, “dass da Kini in Zentrum vo da Welt stejt u d Sunn u da Mõu sih um eam draan. Un ar is echt da “Kini vo de veja Eckn vo da Welt" gweng, wos a alts mesopotamischs Weltbild is."[17] D ganzn andan Herschha, wej de Rejma, Tiakn, Kinesn uaw. houd da Kini unta sih gseng. Ar hod wul forbreicha Gwantln, Kosmetik un a schwaara Kroun trong, weand da Bort mid Guld dekoriad gweng is. De frejn sassanidischn Kinig nema fia sih a gettlicha Obstamming õ u nenna sih “bay" (diwin).[18]

I da Effntlichkait houd sih da Kinig hinta nan Vuahang afgholtn,[17] mid Leitn d wou vua ejm stengan, u vo dej wou eana ianene Afgob gweng is, dass s de Leitn a Stickkal weg holtn.[19] Bald oana kumma is, houd ar sih vua ejm nidagwoaffn, wos ma aa Proskynesis hoißt. Da Kini is gschitzt duach a Gardn, d wou ma kennt als d Pushtigban. Z ondan Glenghaitn is ar vo da Palastgardn gschitzt woan, d wou ma kenn als Darigan. D boadn Gardn san zamgstellt woan vo Mitglidan vo de kiniglichn Familna von Sassanidnreich,[19] u san unta n Kummando von Hazarbed gstondn, da wou fia d Sichahait von Kini varantwoatlich gweng is, u d Eigeng zen Palast kontrolliad un Bsoucha zen Kini bracht houd, da wou aa Miliderish Kommando krejng houd kinna un aa in Vahandlunga eigsetzt woan is. A poar Mol houd da Hazarbed weitas als kiniglicha Schoafrichta dejnt.[19] Zou Nowruz (es iranischa Neijoar) u Mihragan (Mihr-Toḡ) hod da Kini a Red gholtn.[18]

Listn vo de Heaschha Werkeln

De Tabelln untn is a Aflistung vo de Heascha von Sassanidnreich:

Portrait Nama Titl / Spruuch Heaschaft VAwandschaft zen Vuagenga Notiz
House of Sasan
  Ardashir I
𐭠𐭥𐭲𐭧𐭱𐭲𐭥 (Ardašīr) 		Kini vo de Kenig vo de Irana 224 –
242 		—
  Shapur I
𐭱𐭧𐭯𐭥𐭧𐭥𐭩 (Šābuhr) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 240 –
Moa 270 		Suhn
  • hod zamamgheascht min his father von 12 April 240 ő
  • in Moa 270 normal gsturm
  Hormizd I
𐭠𐭥𐭧𐭥𐭬𐭦𐭣 (Ōhrmazd) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana Moa 270 –
June 271 		Suhn
  • hod blouß 1 Joua ghearscht
  Bahram I
𐭥𐭫𐭧𐭫𐭠𐭭 (Warahrān) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana June 271 –
Septemba 274 		Brouda
  • angaschiad i da Vanichtung von Manichaeismus, samt an Toud von Sitfta Mani
  • in Septemba 274 ganz normal gsturm
  Bahram II
𐭥𐭫𐭧𐭫𐭠𐭭 (Warahrān) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 274 –
293 		Suhn
  • in 293 normal gsturm
  Bahram III
𐭥𐭫𐭧𐭫𐭠𐭭 (Warahrān) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 293 –
293 		Suhn
  • omed exekutiad ba an Afstand, da wou vo sna Groußonkl Narseh gfejat woan is
  Narseh
𐭭𐭥𐭮𐭧𐭩 (Narsē) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 293 –
302 		Groußonkl
  • af n Thron nou da Dagreiffung vo da Macht von Bahram III in ana Rebellion genga ejm
  Hormizd II
𐭠𐭥𐭧𐭥𐭬𐭦𐭣 (Ōhrmazd) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 302 –
309 		Suhn
  • af n Thron nou an Vazicht vo san Votta
  Adur Narseh Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 309 –
309 		Suhn
  • kennt ma aa als en Narseh II
  • vo sassanidischn Adling zwengs sana Grausamakait obgsetzt
Shapur II
𐭱𐭧𐭯𐭥𐭧𐭥𐭩 (Šābuhr) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 309 –
379 		Brouda
  • nou an Toud vo san Brouda, Adarnases, Shapur II is ar nuh in Bauch vo sana Moutta gweng, wej s en krejnt hom
  Ardashir II
𐭠𐭥𐭲𐭧𐭱𐭲𐭥 (Ardašīr) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 379 –
383 		Brouda
  • in 384 normal gsturm
  Shapur III
𐭱𐭧𐭯𐭥𐭧𐭥𐭩 (Šābuhr) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 383 –
388 		Neffe
  Bahram IV
𐭥𐭫𐭧𐭫𐭠𐭭 (Warahrān) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 388 –
399 		Suhn
  Yazdegerd I
𐭩𐭦𐭣𐭪𐭥𐭲𐭩 (Yazdekert) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana
Ramshahr ("peacekeeper in [his] dominion") 		399 –
420 		Brouda
  Shapur IV
𐭱𐭧𐭯𐭥𐭧𐭥𐭩 (Šābuhr) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 420 –
420 		Suhn
  Khosrow Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 420 –
420 		Cousin
  Bahram V
𐭥𐭫𐭧𐭫𐭠𐭭 (Warahrān) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana
Kirbakkar ("Benefizla") 		420 –
438 		Cousin
  Yazdegerd II
𐭩𐭦𐭣𐭪𐭥𐭲𐭩 (Yazdekert) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana
Kay ("Kini") 		438 –
457 		Suhn
Hormizd III
𐭠𐭥𐭧𐭥𐭬𐭦𐭣 (Ōhrmazd) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 457 –
459 		Suhn
  Peroz I Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana
Kay (Kini) 		457 –
484 		Brouda
  Balash Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana
Hukay ("da Guate Kini") 		484 –
488 		Brouda
  • zwou Rebelliona vo sanen Neffn, en Peroz sane Sihn
  • d ejascht Rebellion is von Zarir gweng, da wou owa koan Dafolg ned ghobt houd un higricht woan is
  • de zwoata Rebellion is von Kavad gweng, da wou vagem um a Hilf von Hephthalites gfrougt houd
  Kavad I
𐭪𐭥𐭠𐭲 (Kawād) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana
Kay ("Kini") 		488 –
496 		Neffe
  • is mid da Hilf von Hephthalites afn Thron kumma nouch ana Rebellion gen san Onkl Balash
  Jamasp Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 496 –
498 		Brouda
  Kavad I
𐭪𐭥𐭠𐭲 (Kawād) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana
Kay ("Kini")
Abzōn ("dass ar prosperian moḡ") 		498 –
531 		Brouda
  Khosrow I Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana
Ērān abē-bēm kard ("Iranians has become fearless")
Ērān abzonhēnēd ("Iranians became strong") 		531 –
579 		Suhn
  Hormizd IV
𐭠𐭥𐭧𐭥𐭬𐭦𐭣 (Ōhrmazd) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 579 –
590 		Suhn
  Khosrow II Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana
Khūsrōkhwarrah abzōt ("Khosrow, he has increased the royal splendor") 		590 –
590 		Suhn
  • houd geng san Votta rebelliad u sih selm zen Kini vo Persia deklariad, s owa vo Bahram Chobin gstiazt woan
House of Mihran
  Bahram VI Chobin Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 590 –
591 		Rebel
  • houd geng an Hormizd IV un en Khosrow II rebelliad u sih selm zenkini deklariad
House of Sasan
  Khosrow II Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 591 –
628 		da Suhn von Hormizd IV
  • hod d Sassanidische Heaschaft wida heagstellt, mid n Sig iwa n Bahram Chobin
House of Ispahbudhan
  Vistahm Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 591 –
595 		Onkl
  • da Onkl von Khosrow II
  • u Grinda vo da Stod Bastam
House of Sasan
  Kavad II
𐭪𐭥𐭠𐭲 (Kawād) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 628 –
628 		da Suhn von Khosrow II
  • af n Thron nou dem, dass ar san Votta u 18 Brejda umbracht houd
  • is nouch a poar Mounat Herrschaft gsturm
  Ardashir III
𐭠𐭥𐭲𐭧𐭱𐭲𐭥 (Ardašīr) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 628 –
630 		Suhn
House of Mihran
  Shahrbaraz Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 27 April 630 –
17 June 630 		General
House of Sasan
  Khosrow III Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 630 –
630 		da Neffe von Khosrow II Houd kuaz i Khorasan als a Rival regiad
  Boran Queen of Queen of Iran(ians) and non-Iran(ians) 630 –
630 		Tochta vo Khosrow II
  • Tochta vo Khosrow II
  • oa vo de zwou Fraua, wou af n sassanidischn Thron kumma san
  Shapur V Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 630 –
630 		da Suhn von Generol Shahrbaraz u vo da Schesta vo Khosrow II
  Peroz II Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 630 –
630 		Nouchkumma von Khosrow I
  Azarmidokht Queen of Queen of Iran(ians) and non-Iran(ians) 630 –
631 		Tochta vo Khosrow II
  • Tochta vo Khosrow II u Schwesta vo da Boran
  • de zwoata frau, wou s af n Thron vo de Sassanidn gschafft houd
House of Ispahbudhan
  Hormizd V Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 630 –
631 		hod an Thron gfoadat, nou dem dass d Azarmidokht zea Houzeid naa gsogt houd
  • hod Shahrbaraz mid Gunst fia Azarmidokht gstiazt; duach Azarmidokhts higricht woan, nou dem dass ar aa a Rebellion geng sej gmacht houd
House of Sasan
  Hormizd VI
𐭠𐭥𐭧𐭥𐭬𐭦𐭣 (Ōhrmazd) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 630 –
632 		da Enkl von Khosrow II
  Khosrow IV Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana 630 –
636 		da Brouda von Peroz II
  Farrukhzad Khosrow V Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana Miarz 631 –
April 631 		da Suhn von Khosrow II
  Boran Queen of Queen of Iran(ians) and non-Iran(ians) June 631 –
June 632 		Tochta vo Khosrow II
  Yazdegerd III
𐭩𐭦𐭣𐭪𐭥𐭲𐭩 (Yazdekert) 		Kini vo de Kenig vo de Irana u Ned-Irana June 632 –
651 		da Enkl von Khosrau II
Destruction of the Sassanid Empire
  Peroz III 651 (In Exil) 679 (In Exil) Suhn
  • hod sih af chinesisches Territorium zrugzong, wou ar als a Tang General dejnt houd
  • hod als Obahapt vo da Provinz Persia dejnt, a exiliata Asbau von Sassanidischn Hof
  Narsieh 679 (In Exil) ungwiss Suhn
  • hod wej sa Votta als a Tang-General dejnt
  • kennt ma aa als en Narseh III
  Bahram VII ungwiss 710 (in Exil) da Suhn von Yazdegerd III
  Khosrau VI ungwiss ungwiss da Enkl von Yazdegerd III
  • hod geng islamische Kreft i Transoxania zamma mid de Sogdn u Tiakn c. 728-729 kempft
  • da letzad direkte Nouchfulga von Yazdegerd III, vo dem wou ma woiss, u Toal von Haus vo de Sassanidn; s is ned kloua, ob ar da Suhn von Peroz III oda von Bahram VII is

Schau aa Werkeln

  • Sassanidischa Stammbaam
  • Listn vo de parthischn Kenig


Beleg Werkeln

  1. ↑ "The Cambridge Illustrated History of the Islamic World" (PDF). Archived from the original (PDF) on 14 July 2014. Retrieved 6 June 2014.
  2. ↑ Shapur Shahbazi, A. (2005), "Sasanian Dynasty", Encyclopedia Iranica (Columbia University Press) 1 
  3. ↑ Norman A. Stillman The Jews of Arab Lands pp 22 Jewish Publication Society, 1979
  4. ↑ International Congress of Byzantine Studies Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, London, 21–26 August 2006, Volumes 1-3 pp 29. Ashgate Pub Co, 30 sep. 2006
  5. ↑ Daryaee 2012.
  6. ↑ Daryaee 2012, p. 201.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Shayegan 2013, p. 807.
  8. ↑ Schindel 2017.
  9. ↑ Daryaee 2002, p. 91.
  10. ↑ Daryaee 2014, p. 22.
  11. ↑ Daryaee 2002, p. 94.
  12. ↑ Schindel 2013c, p. 837.
  13. ↑ Daryaee.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 14,6 14,7 Schindel 2013c.
  15. ↑ Rezakhani 2017.
  16. ↑ 16,0 16,1 Schindel 2013b, pp. 141–143.
  17. ↑ 17,0 17,1 Daryaee 2012, p. 41.
  18. ↑ 18,0 18,1 Daryaee 2012, p. 42.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 Morony 2005, p. 92.

Litratua Werkeln

  • Daryaee, Touraj: The Oxford handbook of Iranian history Oxford: Oxford University Press 2012.
  • Id.: Sasanian Persia: The Rise and Fall of an Empire, I.B.Tauris 2014.
  • Id.: "Yazdegerd II" in: Encyclopaedia Iranica.
  • Daryaee, Touraj u Rezakhani, Khodadad: "The Sasanian Empire", in: Daryaee, Touraj (ed.): King of the Seven Climes: A History of the Ancient Iranian World (3000 BCE - 651 CE), UCI Jordan Center for Persian Studies 2017.
  • Daryaee, Touraj (2002). "History, Epic, and Numistamatics: On the title of Yazdegerd I (Ramshahr)". American Journal of Numismatics 14: 89–95. 
  • Daryaee, Touraj (2019). "The Sasanian Empire". The Syriac World: 33–43. https://www.academia.edu/38207927. 
  • Molavi, Afshin (2002), Persian pilgrimages: journeys across Iran (Illustrated ed.), W. W. Norton & Company, ISBN 0-393-05119-6, retrieved 17 January 2010 
  • Morony, Michael G. Iraq After The Muslim Conquest, 1984, neie Aflog, Gorgias Press LLC 2005.
  • McDonough, Scott "The Legs of the Throne: Kings, Elites, and Subjects in Sasanian Iran". In Arnason, Johann P.; Raaflaub, Kurt A. (eds.). The Roman Empire in Context: Historical and Comparative Perspectives. John Wiley & Sons, Ltd. S. 290–321. doi:10.1002/9781444390186.ch13.
  • Rezakhani, Khodadad: ReOrienting the Sasanians: East Iran in Late Antiquity, Edinburgh University Press 2017.
  • Schindel, Nikolaus (2013a). "Kawād I i. Reign". Encyclopaedia Iranica, Vol. XVI, Fasc. 2. pp. 136–141. 
  • Schindel, Nikolaus (2013b). "Kawād I ii. Coinage". Encyclopaedia Iranica, Vol. XVI, Fasc. 2. pp. 141–143. 
  • Schindel, Nikolaus: "Sasanian Coinage", in Daniel T. Potts (Ed.): The Oxford Handbook of Ancient Iran, Oxford University Press 2013c.
  • Shayegan, M. Rahim: "Sasanian political ideology", in Daniel T. Potts (Ed.): The Oxford Handbook of Ancient Iran, Oxford University Press 2013.
Voh „https://bar.wikipedia.org/w/index.php?title=Listn_vo_de_Sassanidnheascha&oldid=841687“