Schweiza Rap

Schweiza Rap is gwissamaassn Rap as da Schweiz. Da Rap ko midunta af Englisch, Houchdeitsch, Alemannisch, Franzejsisch, Italienisch oda Retoromanisch saa. Af n Radio-Senda DRS 3 hod s bspw. 1983 schou an englischn Rap gem. D ejaschtn Dialektrap-Vasouchh hod s aa schou i d 80ga Jouana gem.

Alemannischa Rap

A Bsundaheit von n alemannischn Rap i da Schweiz – owa aa von n arabischn Rap – is, dass a Dialektrap d globala Entwicklung von n Rap zen Mainstream midgmacht houd, wos daudamid zammahenkt, dass da alemannische Dialekt i da Schweiz aa a Mediensprouch is. Ummetum z Deitschland, Italie, Frankreich un onnaschtwou wiad fost nea i da Houchsprouch grapt u da Dialektrap is nej aso weit kumma. Weitas hom d Leit z ejascht nu recht vill af Englisch grappt. Un es houd Freestyle Sessions u Hiphop-Jams gem, wou d vaschinan Leit zammkumma han.

Dea Neinzga

D Wurzel 5, wou 1997 grindt woan san.

Da E.K.R. houd nu id 80ga d ejascht Hiphop-Sendung vo da Schweiz af n Radio Lora ghobt. Da Basla Rappa Black Tiger hod s rappn aso umma 1987 õgfangt u 1991 d ejaschtn Aftritt ghobt. 1991 houd da Black Tiger aa a Schweizadeitschs Feature af n Track Murder by Dialect vo P27 af da Plattn »Fresh Stuff 2« assabracht. Weitane Dialektrapp u. A. von n E.K.R. san schou 1992 af n Album »Fresh Stuff 3« gfolgt. Des Lejd von n Black Tiger u dass generell mejra i d Mouttasprouchn grapt woan is, houd aa ondane inspiriad, mejra af Dialekt zen rappn. Da Ziricha Rappa Lügner houd 1991 d Gruppn Mamanatua grindt un umma 1995 paar@ohrä. D ejascht Ziricher Rap-Scheim Zürisläng Freischtiil houd ar 1995 min Bligg, en Tiisär un en DJ Cutmando zamma assabracht. 1992 is d Ziricha Rap-Gruppn Gleiszwei grindt woan, dej wou zamm min Bligg 1996 den Track Kein Kampf um de Titel assabracht hom. 1991 is aa d Rap-Gruppn Primitive Lyrics grindt woan u houd 1994 es Album Halbi Nüni Chlorzit u drea Jouana spaada s Album PLAG assabracht. Aa da E.K.R. is oina vo de ejaschtn Rappa gweng. Ar is 1988 Mitbagrinda von n Schweiza Hip-Hop-Magazin 14K (1988-1997) gweng u houd 1995 es Albbum E.K.R. assabracht.

Da Churer Rappa Spoo, oda Spooman, houd aa um dej Zeid õghebt un 1990 d AOH Family midgrindt, d wou 1998 d CD Chill assabracht houd. 1994 houd ar min HipHop-Aktivistn Shark u da Luzerna Rapperin ZORA d Hiphop-Gruppn Wrecked Mob grindt un se en Basla Rappa Shape mid dazoughult. Wrecked Mob houd 1996 d Plattn Microphone Testa assabracht u 1997 an Deal ba Sony midgnumma. Min Shape zamm houd da Spoo nu s Dynamic Duo grindt u 1999 d CD Vollkontakthiphop assabracht. Dej ejaschtn Deals hom nou d Grundloḡ fia d Kommeazialisirung von n Schweiza Rap glegt.

Weitas hom se 1996 z Bern dej Hobbitz grindt u 1999 es ejascht Album assabracht. 1996 wean aa d Oschtblock Kuabuaba grindt. 1997 wiad z Bern d Wurzel 5 grindt, dej wou nu 1998 d ejaschtn zwej Tracks assabrenga. Da Griot hout 1998 sa ejaschta Plattn s'Rosebett assabracht u 1999 es Mixtape Dynamite. 1998 wiad z Graubindn d Sektion Kuchikäschtli grindt. 1998 wiad z Bern aa d Formazion PVP grindt, dej wou 1999 d ejascht Plattn Äsche zu Schtoub assabracht hom. 1998 is d Basla Gruppn TAFS grindt woan, u houd 1999 nu d ejascht Singl 8i Bahnhof assabracht. Da DJ Dimos houd 1998 es Album Homework assabracht. Da Gimma houd 1999 sa ejaschts Album Planet Strengelbach assabracht. I d 90ga hod da Baze min Thomes aa Thomes&Baze, resp. Double Dragon, grindt. 1999 is s Musiklabel Chlyklass Records aswej a Vabandt vo d Berna Formazionna Wurzel 5, PVP u Thomes&Baze grindt woan. Aa d Bindna-Rap-Gruppn Breitbild is 1999 afkumma. Af s End vo 90ga gits aa dea Krümelmonstaz, d wou da Webba midgrindt houd. I d 90ga - u danou - hom se aa vill Rappa nu af Freestyle Sessions un af Konzeatt tummlt. Da Knackeboul, da Samurai, da DefG u vill Ondane hom nuh i d 90ga õgfangt z rappn.

D Zwoatausnda

Da Berna Rappa Baze (2003).

Vo d 2000da õ wiads uniwasichtle, wal s awl mejra Rappa, Albna u Raprichtunga wean. Da Rap wiad kommeazjella u dafolgreiche Gruppn wej Chlyklass u Sektion Kuchikäschtli wean fia Trademarks gholtn. Da Spooman kumt 2000, da Bligg 2001, d Sektion Kuchikäschtli kumt 2002, d Wurzel 5 2003 i d Charts. Danou kumma awl mejra u mejra andana Rappa aa i d Charts. Da EKR inspiriad mid san Album Grigor Fakalaja vo 2001 vill Leit u wiad 2006 aa af MTV asgstrohlt. U d Musiksender Viva Swiss u MTV wean aswej wichtinga Plattforma gseng, zmol s Radio kontroweasa Gschichtn mejara gmiḏn houd. Es git vaschinane Kooperaziona mid Deitschland u. A. von n Black Tiger, von n Greis min n Curse, von n Griot u von n Bligg min Kool Savas u von n Bandit, da wou af sann Album vo 2008 Dr letscht wos git en italienischn Rappa Mondo Marcio un en Kool Savas mid draf houd. U da Stroussnrap u Gangstarap kumt i da Schweiz longsam af, owa aa da Raggaerap u Vamischunga vo Rap u Popmusik. Da Rap trennt se doudamit aweng von n generelln Hiphop.

D Gruppn Luut u Tüütli von n Bandit, en Shpoiz un en DJ Aldäwaldä wiad um 2000 grindt u d Berna Gruppn 6er Gascho bringt a ejaschts Mixtape assa. Da Black Tiger bringt min Rony zamm es Album Zwei in aim assa. Vo da Sektion Kuchikäschtli kumt d Maxi Lampafiaber assa. Da Spoo bringt i da Zeid bei Sony Füür & Flamma u 2001 nou min Hambuaḡa Rappa Samy Deluxe zamm en Track Burner assa. Da Thomes u da Baze brenga d Plattn Amoklouf assa. Weitas kummt es Album Jugendsündä vo da Wurzel 5 u d Plattn From Hell to Heaven and Back vo da PVP assa. D Big Zis bringt es Album Quotäreglär assa. 2002 kumt u. A. d Singl Hersh’n'Bersh vo da Chlyklass, es Album Statischt vo Breitbild, es Album Dorfgschichta vo da Sektion Kuchikäschtli u s Album Roirschachtescht von n Samurai mid da Gruppn Oibel Troibel assa. Da Webba bringt mid sana Gruppn Krümelmonstaz dej Plattn Grössäwahn assa.

Weitas bringt da Semantik sa Mixtape Kammermusik, u d Gruppn Mundartisten, wou aa da Knackeboul dazoughejad, es Album Gift assa. 2003 wiad d Rapgruppn Radio 200000 grindt. Da Baze bringt sa Solo-Album Himutruurig u d Wurzel 5 es Album Verdächtig assa. Von n Tommy Vercetti un n Dezmond Dez kummt s Album Cheftape 1 assa. D Gruppn AK42, wou da Wallisa Rappa Bzar dazoughejad bringt s Album Vorwanig assa. 2004 wiad von n Black Tiger, en Rony un en EKR d Plattn Deal with the Real assabracht. Da EKR bringt d Plattn Ich bin au dini Mueter assa. Da Baze vaeffntlicht es Soloalbum Item. Vo da PVP kumt es Album Eifach nüt u 2005 Aus Abfackle assa. D Clyklass bringt 2005 es Album Ke Summer assa. 2005 wiad von n DJ ACE d Plattn Jetzt ich! assabracht. Da Baze grindt 2005 min Jonny Bunko d Formazion Boys on Pills. Es Radio 200000 bringt d Plattn Installation assa.

2006 wiad d Wintatura Gruppn Phumaso&Smack grindt. Da Knackeboul bagrindt sa Solo-Karrjer min Album Red und Antwort. Da Griot bringt sa Album Strossegold assa, wos aswej a "Genre-Klassika" von n Schweiza Gangstarap gseng wiad, owa aa blechlt woan is. Da E.K.R. houd an Beitroḡ af n Olli Banjo san zwoatn Mixtape Sparring 2 u bringt d Plattn Dunne mit em King assa. D Wurzel 5 bringt 2006 es Album Teamgeist, da Manillio bringt es Mixtape-Album Jurassic Parts Vol. 1, d Churchhill es Album Kennsch?! u d HTC es Album Nume das's weisch assa. Da Griot macht 2007 an Diss geng an Bandit u d Formazion Luut & Tüütli krejgt von n Bandit aa an Diss. Zwischn en Griot un en Gimma git s aa Diss-Trackk.

Da Gimma bringt 2007 en Song Hol dr an Politiker assa u wiad von n Berna Groussrout Fuchs vo da SVP vaklogt. 2007 is aa d Platn Connected von n DJ Ilarius assakumma. 2007 kumt aa es Mixtape-Album Strosseparade von n Griot assa mid Beitreng von n Kool Savas, vo Snaga & Pillath u von n Sentino. Da Basla Rappa Pyro houd 2008 sa ejaschts Album Hoffnigsfungge vaeffntlicht. D Rap-Gruppn Eldorado FM bringt es ejascht Mixtape assa. Aa da Berna Rappa Hopeless bringt vaschinane Songs assa, u. A. So High. 2009 kummt s Album Aus der Dunkelheit vo da deitsch-schweizarischn Gruppn Rap Pack mid an Feature von n Black Tiger, u s Update 1.0 vo Lo & Leduc assa. HmK bringt es Album Eh Dick u d Wurzel 5 es letzat Album Letschti Rundi assa. Seit 2009 gibts mejrana Feature vo Gsezhlos min Eko. U dej umma 2006 grindta Gruppn Eigänäbou bringt es ejascht Album «Jahräsärnti» assa.

D Zwoatausndzahna

Wou da Rap i d 90ga nu a Sach vo Freaks u Assnseita gweng is, is da Rap nou zou ana Popkultua u Modn woan. Mid Zeidostand kumma d ganzn Entwicklunga vo d USA, Frankreich, Deitschland imme; d Sendunga »Din 16er TV« u »Heb de Latz TV« san vo Aggro TV inspiriat; nemma mejra Trap kumt aa Autotune u Mumblerap af. Weitas wiad owa aa von an Boombap- un Old-School-Revival gredt. Da Rap wiad generell differenziata u d Video af s End furta afwendiga. Grod da Mumble-Rap von n Pronto owa aa ondane neiane Rappa wej da XEN finna z Deitschland a Afmiaksomkait.

2010 bringt da Tommy Vercetti sa Soloalbum Seiltänzer assa; u d Steff la Cheffe es Album Bittersüessi Pille. 2011 brenga da Kiko u da Boro (aa 361 Grad) es Album The fescht & The furios, da QC es Album 10 Schritt bis zum 11., The Hajvans es Album Hajvan World u da EAZ es Lejd Vollglade mit Hass assa. Weitas kummt Transatlantic Artivism min Black Tiger, en Roger Rekless un Ondan assa. 2012 bringt da Mimiks es Album Jong & Hässig 1 un Uslender Production es Album Schwarzi Schoof assa. U da Milli54 macht mid den Lejd «Grüezi Herr Blocher» Schloḡzeiln. 2013 kumt es Album Mau luegä vo Black Ivory & Buskapé un es Album Entwickligshilf von n M SKills, en Chilz un en Kush assa. Da Black Tiger bringt en lengstn Rap-Song vo da Welt 1City1Song mid mejra wej hundat Rappan as Basel un 83 Minutn Leng assa. 2014 wiad d Gruppn D.Ü.V. u. A. von n E.S.I.K. grindt, da wou aa schou seit de 90ga rappt. Weitas wiad es Hiphop-Kollektiv Chaostruppe grindt u bringt 2015 es ejascht Mixtape-Album assa. Da Shapo bringt 2014 d Singl Vorurteil u da Griot In my Hood assa. VodkaZombieRambogang von n Mimiks bringt scheint's an Wechsl i da Hiphop-Landschaft

2015 kumt en XEN sa Album Ich gäge mich assa u glangt i d Charts. 2016 bringt d J Who d Plattn Soulfood u d Dara Deep es Album Krieg & Friede assa. 2017 bringt da Pronto d Plattn Solo di nero assa u kumt doudamid i d Charts. Von n Shape un n TReBeats kumt es Album Zwei für Eine assa. D Gruppn S.O.S. min Nativ un nen Dawill bringt d Albna Akim un Imani assa; u ma list, dej schaffatn mid an Turnup- u Trap-Foamat vo Content-Rap d Quadratua von n Kroas. 2018 kumt es Album Asimetrie von n Knackeboul u s Album Hie vo da 11Ä assa. D KimBo bringt 2020 es Album Pangolin assa. I d 2010na Jouana finna se owa aa ganz vill weitane Gruppn, doudrunta u. A. d ZH Secondos oda d mejra raggaelastinga Gruppn Etobasi.

Franzejsischa Rap

• (Hiphop-Program von n Sidney Duteil af Radio 7 seid 1982)
• Apache
• Greis (aa Alemannisch)
• Hardlife
• Nostra
• Opee
• Sens Unik
• Stress

Italjenischa Rap

• Zako
• Cigi
• Don Farina
• KimBo (aa Alemannisch)
• Stoffunita (aa Alemannisch)

Retoromanischa Rap

• Liricas Analas
• Giganto
• Orange (mid OBK)
• Snook (aa Alemannisch)
  • No Fain Festa (2011) u Lingua Materna (2013)

Weitane Sprouchn

• Deitsch
  • Akkurat
  • COBEE
  • CRF (aa Alemannisch)
  • epilog (son kas)
  • EZY
  • Loredana
  • Monet192
  • Zora (aa Alemannisch)
• Englisch
  • Luana
  • Silent Majority
  • Underclassmen
• Tiakisch
  • Makale
• Albanisch
  • baby luv ya vo Lul Dxe feat. Oran G & Priscilla
  • Young Dirty & Don Farina ( DIRTYFARINA ) ft.Mad Lion - Three Kingz

Exteana Vaweiss

• HipHop Museum Schweiz
• 14k Magazin
• Lyrics Magazin
• Aightgenossen u Jam On Radio
• Swisstubers
• mx3.ch HipHop-Bands
• Corner Talk (Youtube)
• Lyrics TV (Youtube)
• Näbegrüüsch-Podcast
• 30 Jahre CH-Rap: Urs Musfeld (SRF 3)
• Telebasel: 1991 in Basel: Die Geburtsstunde des Mundart-Raps (14.4.2021)
• SRF Podcast: Uf Takt / 30 Jahre Mundartrap im Zeitraffer (31.1.2021)
• SRF Virus: Dokserie 30 Jahre Mundart-Rap Uf Takt (Youtube)
• Gimma: Anfänge des Mundartraps in Chur (Youtube), as n Mauro Lorenz sa Interview von n Gimma (Youtube)
• BM Dokumentation The Story (Youtube)