Westmiddlboarisch

(Weidagloadt vo Westmittelbairisch)
Der Artikl is im Dialekt Westmiddlboarisch gschriem worn.

Westmiddlboarisch (dt.: Westmittelbairisch) is de Oart, boarisch zun redn, wia mas in Obabayern, Niedabayern und in Regiona vo Owaesdareich und Soizburg duad.

Westmiddlboarisch in Obabayern Werkeln

  • As deitsche Woat "an" is z' Owabayern "o"
  • Des meagt ma ob und zua aa bei Stejn in am ondan Woat, wo "an" voakemma ko:
  • Aa grammadikalisch hod ma do a boar Eingheiddn (Boarische Grammatik)

Sondaforman in Sidostobabayern

+sogt ma stott: vui, Buid, Spuin, wuid = vej, Bejd, Spejn, wejd, wia in Tein vo Niedabayern

+ sogt ma stott: vui, Buid, Spuin, wuid = vii, Biid, Spiin, wiid

+ do wean aa Weata mid da Siibn "ur" zua "ui" , Wia zum Beispii: kurz zua kuiz und durch wead zua duich...

+ aa wia vo Tei in Niedabayern und im Innviartl, wead: ar zua oa, wia bei schwarz zua schwoarz...

+ A Bsondaheit im Cheamgau, Rupertiwinkel, Reichahoi, Berchtsgoan, am Soizburgaland und a am westlichn Soizkammaguat is de oftvawendte Siim "ei" stott "al", wia bei Vor- Noch- und Hausnama: Seppei, Hansei, Marei, Huabei, Moarei, Miinei... wia aa bei Sachan und Leit: Bergei, Dirnei, Mandei...

Westmiddlboarisch (Niedabayern, Obaestareich) Werkeln

  • im greßdn Tei va Niedabayern (Straubing, Deggendorf), im Boarischen Woid und am untan Inn und im westmiddlboarischn Sprochgebiet va Estareich sogd ma zum deitschn Laud "an" "â":
    • Wer kann,der kann - Wea kâ, dea kâ
    • Anmelden - Âmejdn
  • Im Noadn vo Niedabayern songs zwa "o" zu "an", dafia songs koa wesdmiddlboarisch gfabds a sundan oa: * Goaddn=Goaddn
  • schwoaz=schwoaz
  • Letzdane Regl mid "oa" schdadd "a" guid a fias Innviadl
  • Im westlichn Owaestareich, in de gressan Städt und in grouße Tei vom Land Soizbuag meagd ma scha, wia as Westmiddlboarisch ins Ostmiddlboarische iwagäd: (Soizbuaga Land eha Omb, Obaesderreich eha Wmb)
  • "aa" is zwa nu "oa": * broad schtod braad
  • gloa stott glaa
  • kummt stott kimmt
  • owa es is de westmiddlboarische Veabendung scha weggfoin:
    • mochn stott macha/mocha
    • kaufm stott kaffa/kauffa (a nach f- sogd ma heit nuaa no in Bayern und im Müi- und Woidviadl)

Ois des guid freile ned fia Städt, wei ma do nia song ko, vo weicham Tei vom boarischn Sprochraum de jeweijige Stod beeinflussd wiad. A boa Beischbui:

In manchane Städt, wia voa oim in Minga, wead fost nua no hochdeitsch gredt.

Nu wichdige Regln fia'd Ausschbroch/"L-Vokalisiarung":

Sidlichs Niedabayern, Innviadl, Owabayern:

  • -ui:
    • Des guidt
    • schbuin
    • vui

Reodoi, Boarischa Woid, Innviadl, Chiemgau:

  • -êi (bzw. -öi):
    • Des gêydt
    • schbêin
    • vêi

Rupertiwingge, Beachtsgoana Lond, Soizburg:

  • -ii:
    • Des giit
    • schbiin
    • vii

Muidoafa Raum sowia Flachgau (Soizburg):

  • -oi:
    • d'Hêifdn = d'Hoifdn
    • gêib = goib
    • schnêi = schnoi

De Meglichkeid as boarische -oi zun bedona is grod in a boa Regiona vo Obabayern ibli.