Vorlog:Hoamseitn-Artike

Aktuella Artike vo da Woch (Kalendawoch 13)

Schmei
Schmei

Schmei (Schnupftabak) is a fein zribna Tabak, den wo ma si in d'Nosn aufe schiabt (schnupft). Da Schmei wead z'Bayern aa Bries, Schnupf, Schmeizla, Schmoizla, Dawak oda Nosnlega gnennd. S Schnupfa vo Medikamentn und Tabak woa bei vuin Väikan af dera Wäid bekannt, scho bevoa da Tabak in Eiropa eigfiat woan is.

Nach Eiropa is da Schmei vo Amerika kemma. Hoffähig gmocht hod es Schnupfn de franzesische Kenigin Katharina von Medici, de an Schmei gegn Schädlwäh und Migräne vawendt hod. Im 19. Jh. hod dann s'Raucha s'Schnupfa zruckdrängt. In Bayern hod si da Schmalzla oba stärka ghoidn ois in ibrign Deitschland. In letzta Zeit hods in Deitschland und Eiropa aa Wiedaauflebm vom Schnupftabak gem... weida lesn (Artike af Hochboarisch / Standardbairisch)

Lezta Artike vo da Woch Werkeln

Kalenderwoch 12 Werkeln

A growe Koatn, bevua de Awarn kema san.
A growe Koatn, bevua de Awarn kema san.

Vo da Plaga Orientalis bis Ostarrichi bschreibt de wexlvoi Gschicht in da sidestlign Gegend vom Franknreich.

Vo da Zeit vom Koal em Grossn und im Heazogtum Baiern. Iwa de Reichsteulung zan ostfrenkischn Reich. Und a de joazehntlaungan Miasoi, de wos ma mid de estlign Nochboan daleidn hod miassn. De reglmassign Plündarungszig vo de Awarn und da spodan Ungarn.

Und wia se am End do so weit weg aa kloans Landl ausbüt hod.... weida lesn (Artike af Obaöstareichisch)

Kalenderwoch 11 Werkeln

Mathias Kneißl beim Prozess
Mathias Kneißl beim Prozess

Da Mathias Kneißl oda da Raiba Kneißl (Räuber Kneißl), vulgo Kneißl Hias oda Schachenmüller-Hiasl (* 4. August 1875 z Untaweikatshofa; † 21. Febaa 1902 z Augschburg) wor a legendära, boarischa Raiba in da Gegnd um Dachau.

Er hod an Privatkriag gegn de stootliche Obrigkeit gfiat. Mit an Großafgebot vo Schandarm is a bei seina Vahoftung ois Unbewoffneta schwaa vawundet woarn. Zerscht hod ma eam gsundpflegt, nacha is a in Augschburg afn Schafott kepft woarn. Wei ra vo vuin oarman Leid ois a obaboarischa Robin Hood ogsegn woar is, is sei Odenka bis heint lebendi bliem... weida lesn (Artike af Hochboarisch / Standardbairisch)

Kalenderwoch 10 Werkeln

Plakettn aun da Waund vom Griachnbeisl in Wean, im Staumbeisl vaum liam Augustin
Plakettn aun da Waund vom Griachnbeisl in Wean, im Staumbeisl vaum liam Augustin

Da liawe Augustin, biagalich Marx Augustin (tauft auf Markus Augustin; * 1643 in Wean; † 11. Meaz 1685 emdo) woa a Voikssänga ("Bänklsänga"), Sockpfeifa und Stegreifdichta, dea wos aa zua Zeit vau da Pest und vau grässta Not in Wean de Leidln imma wieda mit seim Weana Schmäh und schwoazzn Hamua aufgheitat hod. Deshoib is a im Voiksmund nua "da liawe Augustin" gnennt wuan.

Zua Legendn is da Augustin duach des Voiksliadl "O du liawa Augustin" wuan. De Balladn wiad bis heit gsunga, de Gschicht vaum liam Augustin bis heit dazöd. Ois Weana Stodoriginal is a bis heit a Sinnbüd dafia, dass ma mit Muadawitz sogoa Katastrophn duachsteh kaun. So hod a glebt, so hod a gsungan, so is a gstuam: Ois echta Weana mitn leichtn Sinn, dea wos si aus nix wos mocht, dea wos si iwa seine eignan Föhla lusti mocht, dea wos dena Leit an Spiagl vuas Gsicht hoit... weida lesn (Artike af Weanarisch)

Naxta Artike vo da Woch Werkeln

Kalenderwoch 14 Werkeln

Soizburga Stiawoscha
Soizburga Stiawoscha

Stiawoscha („Stierwascher“) sogt ma seit ewig und drei Dog scheazhoft zua de Soizbuaga. Da eignliche Grund is jo dea, doss de Fleischhocka durtn eanare Schlochtungan effentlich mochn haum miassn, damit ka schlechz Fleisch unta de Leit kumman kau. De Reinigung von de Viecha vuam Omaxln haums kloaraweis am flochn Ufa vo da Soizach gmocht, wos a jeda segn hod kennan. Und da „Woscha“ woa dea Schnoiza aufn Schedl mid an Prigl, mid dems de Viecha betäubt haum.

Es gibt owa kloaraweise an Haufn Sogn, wo dea Nauman heakummt... weida lesn (Artike af Weanarisch)

Kalenderwoch 15 Werkeln

Ilias
Ilias

De Ilias (oijdgriachisch Ἰλιάς, heit Ιλιάδα) guijt gmoahii oijs as homerische Epos vom Trojanischn Kriag, oba da Kriag is do nua da voarausgsetzte Hintagrund fia de Ausanandasetzung zwischn am „Väijkafiaschtn“ Agamemnon unn am stäakstn Mo vom griachischn Heea, en Achilleus.

Eanane menschlichan Voaziag, oba aa eanane Faila wean in da Ilias dogsteijt. Zentrais Thema vo da Ilias is da vadeabliche Zoan vom Achilleus, dea aufgrund vo seina zeitweilign Woagarung, om Kompf deilznehma, stiamassi vui Achaier an Doud bringt. A zwoata Eazäijstrong innahoijb vo de Gsäng is da Kompf vo de Gedda parallel zua dem aufm Schlochtfeijd. Des Epos guijt oijs as äijtaste (dahoitane) Weak vo da griachischn unn domit aa vo da omndländischn Litaradua... weida lesn (Artike af Hochboarisch / Standardbairisch)

Kalenderwoch 16 Werkeln

Wechslkrod
Wechslkrod

De Wechslkrod Bufotes viridis (LAURENTI 1786), aa greane Krod gnennd, is a Froschluach aus da Famülie vo de echtn Krodn (Bufonidae). Se is in Täu vo Eiropa und Vuadarasien dahaam und kummt meist in offane Laundschoftn vua, wia Fööda und Steppm. Meglichaeweis haundlt sa si bei da Wechslkrod um an Komplex vo meahrare, nauh vawaundte Oartn. Ois Synomyme fian wissonschoftlichn Nauman findt mar aa no Bufo viridis und (sötana) Pseudepidalea viridis.

Aum auffölligstn is de Foab vom Bugl: auf an höön, weißlatn odar a braunan Grund san greane Fleggn driwagschtrad. Zweng dem schaun de Viecha vo obmat gscheckat aus, ois wiar a Tarngwandl vom Mülitär. ... weida lesn (Artike af Ostöstareichisch)

Kalenderwoch 17 Werkeln

Maibaam
Maibaam

A Maibaam is a gschmickta Baam bzw. Stamm, wo im Fruahjoar, um an easchtn Mai, am Doaf-, Moarkt- oda Stodplotz afgstejt wead. De Tradition is voa oim in Estreich und Bayern zfindn.

Da Maibaam ead fast iwaroi am erschtn Mai aufgstäid, manchmoi aa scho am End vom Aprui. Zum Afstejn gheat a Blosmusi, Bia und Wiaschtl. Nacha gibts an Maidanz. A recht wichtige Sach bei dem Brauch is das olle zsammhäifn... weida lesn (Artike af Hochboarisch / Standardbairisch)

Kalenderwoch 18 Werkeln

Maibaam
Maibaam

A Maibaam is a gschmickta Baam bzw. Stamm, wo im Fruahjoar, um an easchtn Mai, am Doaf-, Moarkt- oda Stodplotz afgstejt wead. De Tradition is voa oim in Estreich und Bayern zfindn.

Da Maibaam ead fast iwaroi am erschtn Mai aufgstäid, manchmoi aa scho am End vom Aprui. Zum Afstejn gheat a Blosmusi, Bia und Wiaschtl. Nacha gibts an Maidanz. A recht wichtige Sach bei dem Brauch is das olle zsammhäifn... weida lesn (Artike af Hochboarisch / Standardbairisch)

Kalenderwoch 19 Werkeln

Keabhoiz
Keabhoiz

A Keabhoiz (dt. Kerbholz), aa Keabstock is a Eainnarungshüfn aus da Fruahzeid, de wo bis ins Middloida und driwa ausse gnutzt woan is. Zöhkeabn hod ma auf Knochn, Stoana und Höza gfundn. Se woan ane de easchtn Afzeichnungssystem und woan ois Steiableg in Englaund bis ins 19. Joahundat in Brauch.

Ogfaungd hod ois scho fü fria, midn Zön mid de zehn Finga. Insare Oidvoadan haum nedamoi kompliziad Zöhn kena miassn, zun Iwalem in da Fruahzeid hod mas ned unbedingt brauchd. Im Amazonasdschungl lebd nu heid a kloana Indianstaumm vo ca 350 Leid, die haum iwahapt koan gnauen Begriff vo bestimmte Mengan. De kenan nua drei Begriff. "A kloane Meng", des kenan Oans bis Drei sei. "A bissl mea", des san so zwischn Drei und eppa uma Zehne. Und "Vü", des san daun olle driwa vo "a bissl mea". Bai aundan Leidln woa owa da Wunsch groß, es scho a bissal genaua zwissn. Waun eana oiso de eiganan 10 Finga zan Zön zweng woan san, haum se si mid Zöhstoandal bhoifn (Kislstoana oda a kloane Muschln)... weida lesn (Artike af Owaöstareichisch)