Der Artikl is im Dialekt Owaöstareichisch gschriem worn.

Da Tauschhaundl oda Tauschhandel is de ödaste Fuam vom Haundln. Da Weat fia de Tauschgüta woan do nia Fix. Ea hod se oiweu nua noch de zwoa Beteuligdn gricht. Da Weat hod se oiweu danoch gricht wia schtoak ma a Trumm braucht oda megn hod. Und ob ma aa wos aubiatn hod kena wos a da Aundre gean ghobt hed.

Tauschhandel 1948 in Deitschland (Tauschzentraln in da sowjetischen Besotzungszone) : A Muada tauschd de z kloanan Schuach fia ian Buam gegn gressane
Tauschhaundl 1555, Skandinavia (links) und Russn (rechts)
Tauschhaundel heid auf am lokalen Markt in Pátzcuaro, Michoacán, Mexiko

Waun is midn Tauschn agaunga Werkeln

In de kloan Hominidngruppn wead ma scho recht fria untaranaunda tauschtd hom. Da owaöstareichische Donauraum gibts dazua intressante Fundsochan, wei des scho imma a beliabts Gebiet zan Duachziagn woa. Des Beaglizl [dt. Berglitzl] is a heid valaundete Granitdonauinsl bei da Stod Peag [dt Perg]. Logaschpuan lossn se af dea bis in de Riß-Wiam Woamzeit [Riß-Würm-Warmzeit] 130.000 bis 80.000 Joa vua Heid findn. Do hom in Eiropa owa nua [Neandertaler] glebt. Ausn Zeitraum vo vua 50.000 bis 15.000 Joa hod se des Festlaundeis wida a wengl zruckzogn hod ma aa eiszeitlige Logaschpuan gfundn.

In bade Logahorizont san Gerätschoftn aus Donau-Huanschtoana [dt. Donauhornstein] und Kies gfundn wuan. Da jingare Donauhuanschtoa is mid oan Oita vo iwa 4o.ooo Joa eiguatnad wuan. Do hom nu koane Homo Sapiens in Eiropa glebt, oiso hods do a Neandatola lignlossn. Und des Intaressante is des, das dea Knoinhuanschtoa ned aus dera Gegnd schtammt sundan das ea aus de bayrischn Jurahuanstoalogaschtättn ausm Raum Abnsbeag [dt. Abensberg] im Laundgroas Kehlheim heakimt. Do trogt se do de Frog af, wia is des Materieu und a aundare do hikema? Aun den Fundoat, iwa hundate Km? Is duach de Waundarung vo oana Gruppn dohikema? Oda homs Vuabeiziaga midbrocht und san de Knoin daun tauscht wuan?

Wias dazua kema is Werkeln

De Jaga- und Saummlakuituan woan Söwavasuaga und hom vo dem glebt wos eana de Natua aubotn hod und se san dem Wüd nochizogn. Gelegentli weans a scho wos eitauscht hom. Owa so richti hod da Tauschhaundl mid da Seeshoftweadung augfaungt. Noch de jingan Eakenntniss san aus Westanatolien de easchtn Oideiropäa mid Viecha, Kind und Kegl scho fua umma 8000 Joa in den Balkanraum eigwaundat. Des woan de spadan Linienbaundkeramika und de haum se daun nuadwaets ausbroat. Umma 7500 Joa vua Heid sans a im estlign Middleiropa aukema und hom mid eanana Laundwiatschoft de Jaga- und Saummlakuituan vo de Vuaeiropäa aun de Rand vo Kontinenteueiropa odrengt.

Da Tauschhaundl Werkeln

Aufängli is nua Guat gegn Guat tauscht wuan. Zan Beischpü: Fisch, Fleisch, Feiaschtoarohling, Schtoaweakzeig und aa des weatvoi Soiz. Owa mid da zuanemandn Laundwiatschoft hod ma a deran Eaträg, wia Viecha odas Droad tauscht.

Spoda hod a so aa da Fearnhaundl augfaungd. Bei dem hod ma se owa af a boa Woangruppn bschrenkt: Soiz, Föh und beliabt woa aa Weakzeig und Woffn, Schmuck und Hoibfabrikat. Des wead ois Nutzgäid bzoachnt.

Zwischntauschgüta Werkeln

Duach de Iwaproduktion vo da Laundwiatschoft woas a Oanzalne megli se zan Schpezialisian. Da Soiz- und da Metoibeagbau is daun megli wuan. Do owa zan Tauschhaundl ned oiwei des passende Tauschobjekt zua Haund woa hod ma Zwischntauschgüta braucht. Ma hod a Woa gegn de vaeinboate Meng vo oan Zwischntauschguat eitauscht. Und des hod ma daun spode wieda gegn a beliabigs aundas Guat oda Woa eitauschn kena. Des Zwischntauschguat hod natiali iwaroi gfrogt sei miassn. Es hod a mess- und teuboa, owa a weatbschtändi sei miassn. Aufängli woans wida Grät und Woffn. Spoda a Metoirohling und Barrn, Schmuck und Edlmetoi.

 
Zwischntauschgüta vo de Köitn.

In da Bronzezeit hom se Weak- und Schmuckstickl aus dem Materieu aubotn. De Köitn haum Noppnring, Kuglradl und Rodmünzn vawendt. De Etruska und de Italika hom den Aes Rude (Rohkupfaklumpn) vawendt. Moast woans mid ana Schtömpöpunzn vaseng gwest, de des Gwichtl und dahea a den Weat vom Aes auzoagt hod.

In da Eisnzeit hod ma Eisnbarrn ois Zohlungsmiddl vawendt.

Und so is de Gödwiatschoft eigfiat wuan.

Schau aa Werkeln

Litaradua Werkeln

  • Alexander Binsteiner: Drehscheibe Linz - Steinzeithandel an der Donau. Linz 2006, ISBN 3-85484-436-0. (Linzer Arch. Forsch. Band 37)
  • Alexander Binsteiner / Erwin M. Ruprechtsberger: Mondsee-Kultur und Analyse der Silexartefakte von See am Mondsee. Linz 2006, ISBN 3-85484-583-9. (Linzer Arch. Forsch. Sonderheft 35)
  • Erwin M. Ruprechtsberger. Urgeschichte(n) aus Linz und dem linzer Raum.Linzer Archäologische Forschung Band 39. 2009 Nordico Stadtmuseum Linz ISBN 978-3-85484-438-7
  • Erwin Ruprechtsberger/ Otto H. Urban. Vom Keltenschatz zum frühen Linze. Nordico Stadtmuseum Linz 2013 ISBN 978-3-85484-442-6
  • Wehdorn Armine/Mit Salz, Beil und Rind auf Shopping-Tout. 2009-Österreichische Natzionalbank, Begleitheft zur Sonderausstellung.

Im Netz Werkeln

Interwiki Notiz Werkeln

de:Tauschhandel