Weinberl

(Weidagloadt vo Ziwebm)
Der Artikl is im Dialekt Obaboarisch gschriem worn.

Weinberl, Weinbal oda Weinbial (vo Weinbeern), (dt.: Rosinen, oda Ziwebm (vo arab. zibiba) hoassn de drickadn Weintraubm. Dazua wean de frischn Weintraum oafoch aufghengt und in da Luft drickad bis de Feichtigkeit nua no rund 15 bis 25 % betrogt, daduach steigt da Fruchzuckaghoid auf rund 33 %. Desweng sans a traditionelle Zuatat fia Siasspeisn, se wean owa aa roh gessn. Mangmoi nennt ma de frischn Traubm aa Weinberl.

Weinberl
So wean Weintraubm zu Weinberl drickad
Je noch da Traubmsortn schaung de Weinberl andascht aus

Gschicht Werkeln

Des drickan vo Weintraubm zu Weinberln is scho seit Joartausndn bekonnt. De ejtastn Zeigniss san vo Persien und Egyptn (2000 v. Kr.). De Methodn wead aa scho im Oidn Testament eawähnt. Im oidn Rom wors a Luxusprodukt, wo ned nua fia feine Speisn, sondan aa fian Tauschhandl, ois Siegpreis, ois Opfagob und fia de Bacchanalien vawendd worn is. Vo do aus hod se des Heastllungs-Vaforn in de gonze Wejd vabroadd.

Vawendung Werkeln

Weinberl san a wichtige Zuatat fia Siass- und Mejspeisn, wia Opfestrudl, Dopfnstrudl, Stojn, Kletznbrot oda in siassm Zeig aus Germdoag. Aussadem findn se si oft in Miaslimischunga und oiwei im Studentnfuada. Weiberl wean aa ois pikante Zuatat ba Fleischgrichtn vawendd.

Sortn Werkeln

Je noch Rebsortn und Heakumft untascheidd ma drei wichtige Oartn vo Weinberl:

  • Suitaninen (aa Sultaninen), wean aus da weissn, keanlosn Suitana-Traubm (Thompson Seedless) gmochd, san bsondas siass und hom a goidgejbe Foab
  • Korinthn, san dunkle Weinberl, wo aus da Rebsortn "Schwoaze Korinthn" hergstejt wern und
  • Ziwebm (aa Zibeben), nennt ma Weinberl de direkt am Stoog drickad san, draus wead aa siassa Wein kejtad (Trocknbeernauslese wia beispuisweis da ungarische Tokajer).

Gsundheit Werkeln

Weinberl gejtn - duachn an hohn Phenolghoid - ois bsondas wiaksame Antioxidantien. Des is in wissnschoftlichn Untasuchungen meafoch belegt. Gsundheitswiaksam is aa des enthoidane Bor sowia de Mineralstoffe.

Iwatrogane Bedeitung Werkeln

  • A Weinberl is im iwatroganan Sinn a Schleima (vgl. Herr Weinberl ba Nestroy in Einen Jux will er sich machen). Einweinberln hoasst entsprechend einschleimen.
  • A Ziwebmpicka (aa Zibebenpicker), dea wo si nua de Ziwebm ausm Kuchn pickt, is a Egoist, wo si des Beste sejm nimmt und des weniga guade dena ondan iwalosst.
  • A Korinthngacka (aa Korinthenkacker) is a Synonym fia Pedandt, Kriachalschreiwa (aa Kriacherlschreiber), Tipfalscheissa, Erbsnzejla und Hoarspoita
  • Weimbal (wean.) Protektionskind, Informant. Laut „Hügel“ (an Dialektfoascha) sogt ma des zu wem, dea aan auf „Mei Nauman is Hos, i waaß vo nix“ mocht. Obara zum Gehüfn (Kommis) in aana Greißlarei sogat maraso.
  • eiweimbaln sog ma wegn dem in Wean zum „wem-hint-einekräun“ oda „eischleiman“.

Beleg Werkeln

Im Netz Werkeln

  Commons: Weinberl – Sammlung vo Buidl, Videos und Audiodateien
  Biddschee en Hiiweis zu de Gsundheitstheman beochtn!