Maritima Stoot

A maritima Stoot, bejmisch gsogt aa banmeeratna Stoot, nou en Deitschn aa Kistnstoot is a Stoot, vo den wou de Grenzn es Gstod von n Meer dafassn, oda aa a Niad-Binnenstoot. Doudabei vastejt ma gweanle es Meer aswej an Toal vo de Weltmeerna; wos dou also niad grod es Kaspische Meer saa wiad. Historisch hengt da Begrif "maritime Nazion" min Konzept von ana Sejmacht zamma un is nou aa fia Repablikn u Stootn gnutzt woan wej z. B. Venedig, Pisa u Genoa.

Vo de Stootn af da Welt han a groussa Iwazohl maritima Stootn, gengweate mejra wej draa Viarl. Da Zougang zen Meer houd a groussa strategischa Relewanz mid Blick af n intanazionoln Hanḏl (Schifftranspoatt), ar is a Zougang zen Roustoffimpoat u trogt niad seltn aa zen Turismussektoa bei. Af d Effezjenz von n Zougang zen Meer hod dennat da Karaktea von n Gstod an groussn Eifluß (wos s stoal oda floch is, wos s natialinga Londestelln oda Häfn houd), es durtata Klima (wos u wej uaft dass s Meer zoufrejst, we goude Fischhgrindt dass s houd) un aa wej goud dass ma zen Meer hikumt von n frein Ozean oda vo de intanazionolnan Wossana.

Klassefezirung

D maritimm Stootn kinna nou vaschidnane Aspekt weita klassifiziad wean. Sa kinna a zammhengada Gstodnlinja (oda Wossagrenz) hom, wej aa ba vill Inslstootn, oda a durch ondane Stootn untabrochna Gstodnlinja, wej Malaysja u Brunei. Da Zougang zen Meer ko broat saa, oda aa schmol, wej ba Bosnja -Herzegowina, en Irák, Jordanja, da Dem. Rep. Kongo u Slowenja. U des Kriterium loud se quantifizian wej a Vaheltnis vo da Leng vo da Gstodnlinja (oda Wossagrenz) za Leng vo da Landgrenz. Oa Stootn hom aa blouss a Wossagrenz, dej nennt ma mid Asnoum vo Australja allsamt Inslstootn. Weitene Kriterja han dej Leng vo da Gstodnlinja; u zwor relativ, in Vaheltnis za Flechn, un absolut. Relativ, in Vaheltnis za Flechn lang han iwahaps kleannana Archipln, wej midunta de Maledivn u Tokelau. Absolut dej lengastn "Wossagrenzn" hom Stootn mit villglidring Gstodn, Riff u Fjordn, wej d Philipiinn, Indonesja, Kanada, Norweng u Russland. A Stoot kõ an Zougang za oinn Meer oda z mejrane Meerna oda goa Ozzean hom.

Stootn mid Zougang z mejra wej oinn Ozean

3 Ozean

Atlantik, Pazifik un Arktischa Ozean

Kanada Russland USA< 2 Ozean Atlantik u Pazifik *** Atlantik un Arktischa Ozean *** Atlantik und Indischa Ozean *** Indischa Ozean u Pazifik Guatemala Honduras Chile Kolumbjen Costa Rica Mexiko Nicaragua Panama Grenland (Dänemark) Island Norweng Egyptn Israel Sidafrika Australja Indonesja Malaysja Thailand

In Grund houd aa Frankreich en Zougang za zwej Ozean, selwan ligts ban Atlantik u d iwasejatn Departemona Réunion u Mayotte han in n Indischn Ozean.

Bsundane Fell

Ba weitn dej am lenganna Gstodn hod Kanada mid umma 200 000 km, balḏ veja mol aso vill wej s Land mid da zwoatlengan Gstodnlinja Indonesja). Dej relativ lenganna Gstodnlinja hod Tokelau mid mejra wej 10 km Gstodn af 1 km² Land. Dej kirzast Gstodnlinja hod Monako mid 4 km, wos dennad mid Blick af d Flechn recht vill is. Dej mid Blick af d Flechn am kirzanna Gstodnlinja hod dej Dem. Rep. Kongo, mid 37 km, wos 1,6 cm Gstodnlinja af 1 km² Land is.

Schau aa

• vo Land umschlossna Stoot (Binnenstoot)