Mesoamerika

(Weidagloadt vo Mesoamerica)
Der Artikl is im Dialekt Owaöstareichisch gschriem worn.

Unta Mesoamerika oda Mesoamerica vastäd ma vua oim es präkolumbianische Kuituagebiet in Mittlamerika. Heid vastäd ma drunta aa an Wiatschoftsramm (vgl. OECD).

Mesoamerika
Tikal, oane vo de grässtn archäologischn Fundstäddn in Mesoamerika und a aa bdeits Zentrum vo de Maya-Kuituan

Ois ma de easchtn Mayastädt gfund ghobt hod, woit ma eana Kuitua eioadnan und do is ma nu mid drei Zeitramm auskema. Owa wia ma oiwei mera Kuituan ausgrom hod, haums gmeakt das jo des mid De Maya in Yucatan und de Aundan in Zentreumexico zeitli ned recht zaumpasst. Oiso hod ma Untagruppn eigschom.

Vuagschicht Werkeln

De middlamerikanischn Kuituan wean in an Periodnsistem eigoadn. Do de Mayas bei da eascht Eastöllung am Bessan dokumentiat woan, hod ma de Periodn zeascht af eanane Kuituan ogstimmt.

Afängli hod ma mid de drei Periodn des Auslaunga gfundn. De Periodn hom de Kuituan noch eischneidande Zäsuan teut.

Es woan des:

  • De Präklassik,
  • De Klassik, und de
  • Postklassik.

Ois owa owei mera Fundstön und Kuituna gfundn woan san, in de vaschidanst Gegandn und ausbüte Kuituastadian, und je mera Text vo de Mayahieroglyphn lesboa wuan san, hod ma festgstöd, das ma de faschidanen Kuitun und Vöka nua mid de drei Periodn ned gscheid eioadna kau.

So hod mas nuama untadeut und so a iwasichtliga gmocht. Wos owa aa fia de zentreuamerikanischn Kuituan bessa woa, den denan eanane Zäsuan passn ned oiwei mid denan vo de Mayas zam.

De Periodneiteulung Werkeln

 
Periodn vo da middlamerikanischn Kuituan
 
Tikal, da Haubtploz

Paläoindianische Fruazeid Werkeln

Umara 12500 (oda a scho uma 18/23000 v. Kr.) bis 7000 v. Kr.

Archaische Periodn Werkeln

Vo umara 7000 bis 1500 v. Kr.

Jaga und Saummla.

Präklassik (formative Periodn) Werkeln

A friare Präklassik Werkeln

Vo umara 1500 bis uma 700 v. Kr.

Olmekn, San Lorenzo, La Venta, Tres Zapotes Kuituan.

Proto Maya, Tlatilco Kuitua, Huaxteken.

B: middlare Präklassik Werkeln

Vo umara 700 bis 300 v. Kr.

Epi-Olmekn, Izapa Kuitua, Maya, Cuicuilco, Totonakn.

C: spade Präklassik Werkeln

Vo umara 300 v. Kr. bis 200 n. Kr.

(Bei oanigen Protoklassik: vo umara 150 bis 250 n.Chr.)

Klassik Werkeln

A: friare Klassik Werkeln

Vo umara 200 bis 500 n. Kr.

Teotihuacan, Maya-Klassik, Ti`kal, Calacmul, Veracruz–Kuitua

B: middlare Klassik Werkeln

Vo umara 500 bis 700 n. Kr.

Zapotekn, Mixtekn, Maya Puuc Stil. Olmeca-Xicallanga,

C: spade Klassik Werkeln

Vo umara 700 bis uma 900 n. Kr.

Toltekn, Nonoalca.

Bei Oanign Endklassik (vo umara 900 bis 1000).

Postklassik Werkeln

A: friare Postklassik Werkeln

Vo umara 900 bis 1200 n. Kr.

Colula. Chichen Itza

B: middlare Postklassik Werkeln

Vo umara 1200 bis 1440/50 n.Chr.

Chichimekn, Tlaxcaltekn, de Aztekn, Tepanekn, Acolhua, de Mexica, und de Taraskn.

C: spade Postklassik Werkeln

Vo umara 1450 bis 1540 n. Kr.

Kolonialzeid Werkeln

De ''Conquista'' (Eaobarung duach de Spania) woa 1519/1521 n. Kr..

Anno 1697 is da letzte unobhängige Mayastod Tayasal zastead woan.

Zentreumexikanische Gedda Werkeln

De Maya Gedda Werkeln

Schau aa Werkeln

Literatua Werkeln

  • Nicoiai Grube u. A., Maya - Gottkönige im Regenwald. Tandem Verlag - H.F. Ulmann-Potsdam 2006/7 ISBN 978-3- 8331-4447-9
  • Michael Zink, Die rätselhaften Vorfahren der Inka. 2011, Theiss Verlag-Stuttgart. ISBN 978-3-534-23242-0
  • Hans j. Prem, Die Azteken. 5. Auflage 2011, C.H.Beck, Minga. ISBN 978-3-406-45835-4
  • Hanns.J.Prem, Geschichte Altamerikas. R. Oldenburg Verlag, Minga 2008. ISBN 978-3-486-53032-2
  • Rudolf Pförtner/Nigel Davids, Alte Kulturen der neuen Welt. Econ Verlag, Wean 1980.
  • Berthold Riese, Die Maya. C.H.Beck-Wissen, Minga, 6.Auflage 2006. ISBN 978-3-406-46264-1
  • Berthold Riese, Das Reich der Azteken- Geschichte und Kultur. C.H.Beck, Minga, 2011.ISBN 978-3-406-61400-2

Im Netz Werkeln

  Commons: Mesoamerica – Sammlung vo Buidl, Videos und Audiodateien