Der Artikl is im Dialekt Obaboarisch gschriem worn.

Paraguay (af Guarani: Tetã Paraguái) is a Binnenstoot in Siidamerika, wo im Ostn an Brasilien, im Sidn und Westn an Argentinien und im Noadn und Westn an Bolivien grenzt. Da Nama Paraguay bedeidd „Wossa, wos zum Wossa geht“. Dees kimmt vo da Sproch vo de Uaeiwohna, Guaraní: pará („Ozean“), gua („z/vo“) und y („Wossa“). Im Guaraní beziagt si da Ausdruck moast nua auf de Haptstod Asunción, im Spanischn is do s ganze Staatsgebiet gmoant.

Woispruch: Paz y justicia
(span. „Friedn und Grechtigkeit“)
Amtssprache Guaraní und Spanisch
Hauptstadt Asunción
Staatsoberhaupt, zugleich Regierungschef Fernando Armindo Lugo Méndez
Fläche 406.752 km²
Einwohnerzahl 6.703.860 (Quelle: CIA Juli 2014)
Bevölkerungsdichte 16 Einwohner pro km²
Bruttoinlandsprodukt nominal (2009)[1] 14.788 Mio. US$ (112.)
Brutto­inlands­produkt pro Einwohner 1.802 US$ (117.)
Index der menschlichen Entwicklung 0,761 (101.)
Währung Guaraní
National­hymne Paraguayos, República o muerte
Nationalfeiertag 15. Mai (Unobhengigkeit vo Spanien am 14./15. Mai 1811)
Zeitzone UTC−4 Paraguay Time (PYT) Standardzeit

UTC−3 Paraguay Summer Time (PYST)

Kfz-Kennzeichen PY
Internet-TLD .py
Telefonvorwahl +595

Eadkunde Werkeln

Paraguay is nebm Bolivien da oazige Binnenstaat vo Siidamerika. Im Noadwestn und Noadn grenzta mit 750 km an Bolivien, im Ostn mit 1290 km an Brasilien, im Sidn und im Westn an Argentinien mit 1699 km. Die gsamte Grenzleng betrogt 3739 Kilometa. Mit am Staatsgebiet von eppa 407.000 km² is dees Land ungfea so grouß wia Deitschland und de Schweiz zamma.

Da Río Paraguay duachfliaßt dees Land vo Nordn noch Sidn und gliadats in zwoa Hapttei, an dinn bsiedltn Gran Chaco im Westn, wo eppa 60 Prozent vo da Gsamtflechn einimmt und an Oriente, da Ostregion, wo iwa 97 Prozent vo da Bevejkarung lebm. Da Gran Chaco is a schwoch noch Ostn gneigte, uniforme Aufschittungsebene (aus da Quartea-Zeit), wo vo 100 Meta im Sumpfland am Río Paraguay langsam bis af 450 Meta am Fuaß vo de Anden osteigt. Estlich vom Río Paraguay liegt a 700 Meta hohs subtropischs Tofe- und Beagland, dees zum prekambrischn Brasilianischn Schuid gheat. Dees bricht nacha in oana Stufn zua fruchborn Paraná-Paraguay-Senkn ob, wo im sidlichn Tei grouße Sumpf- und Iwaschwemmungsgebiete liegn. Hexsta Beag vom Land is da Cerro Peró (Cerro Tres Kandú) mit 842 Metan Heh.

Bevejkarung Werkeln

 
Bevejkarungsdichtn (Eihwohna pro km²)

De Eihwohna wean im Boarischn Paraguaya gnennt.[2] Da iwawiegende Tei vo da Bevejkarung wohnt estli vom Río Paraguay und do bsondas in da Gegend um Asunción sowia noh an da Grenz z Brasilien. Im Noadn und Westn vom Land, da Gran Chaco Ebene, lebm nua eppa fimf Prozent vo da Bevejkarung.

Ethnien Werkeln

Eppa 90 Prozent vo da Bevejkarung san Paraguaya; de Meazoi davo Mestizn, de wo vor oim in da Vabindung vo spanischn Eihwandaran mit Guarani-Indianarinnen vom 16. bis zum 18. Joahundat eanare Wuazln ham. Afgrund vo weidan Einwandarungen aus Eiropa und Brasilien gibts regional bedeitende Mindaheitn vo Eiropejan und indigenen Vejkan (vor oim Guaraní). Eana Sproch Guarani wead aa vo 80 Prozent vo da ned-indigenen Bevejkarung gredd und hod noch da Vafossung vo 1992 nebm Spanisch an Status ois Amtssproch. De schwoazafrikanischn Sklavn, de wo noch Paraguay kema san, san inzwischn fost voistendig mit de iwrign Bevökarungsgruppn vamischt.

Im subtropischn Ostn gibts aa no 1000 bis 1200 Aché-Indiana. Dees san de Nochfoarn vo da ehemolign Uabevejkarung vo Ostparaguay. Um 500 v. Kr. san de Guarani ausm Amazonasgebiet eigwandat und ham de Vorfoarn vo de Aché in de hehan Woidgebiete vadrengt.

Fimf bis siebm Prozent vo da paraguayischen Bevejkarung san Eiwandara vo deitscha Herkumft.

Sprochn Werkeln

Z Paraguay wean iwa 20 Sprochn gredd.[3]

Sprochn z Paraguay[4]
Sproch Sprecha (easchte Sproch) in Prozent Sprecha (zwoate Sproch) in Prozent Sprecha insgsamt in Prozent
Guaraní 3.915.089 85,9% 30.232 0,7% 3.946.905 86,6%
Spanisch 506.185 11,1% 2.655.687 58,3% 3.170.813 69,6%
Portugiesisch 53.822 1,2% 83.288 1,8% 326.496 7,2%
Deitsch 13.255 0,3% 24.471 0,5% 59.166 1,3%
iwrige nedindigene 2.136 0,0% 33.909 0,7% 123.246 2,7%
iwrige indigene 55.876 1,2% 2.726 0,1% 59.165 1,3%

Religion Werkeln

Wia de moastn Lenda vo Siidamerika is Paraguay a remisch-katholischs Land, eppa 80 % vo da Bevejkarung bekenna si zu dem Glaubm.[5] Nebm evangelischn Gmoana gibts aa no eppa 30.000 Mennoniten.

Gsundheit Werkeln

De effentlichn Gsundheitsausgobm belaffa si ba eppa 2,6 % vom BIP und de privatn ba eppa 5,1 %.[6] 2005 is de Saiglingssteablichkeit ba 20 pro 1000 Gebuatn glegn.[6] Im Joar 2000 hod de Muaddasteablichkeit 150 pro 100.000 Lemdgebuatn.[6]

Gschicht Werkeln

Vorkolumbische Zeit Dees heitige Paraguay gheat zum Siedlungsgebiet vom indigenen Voik vo de „Guaraní“ (dees hoasst „Kriaga“) zwischn am Río de la Plata und am Orinoco-Delta, am Atlantik und de Anden. Periodische Wandarungen in unterschiedliche Richtungen af da Suach nochn „Land ohne Weh“.
Ca. 1513–1518 Wandarungsbewegung vo de „Guaraní“ noch Westn fiat zum wiedahoitn Zammastoss mitn Inkareich. Vabroadung vo Grichtn iwa an Haffo vo Edlmetoi im Westn.
1537 Grindung vo da heitign Haptstod Asunción duach de Spania Juan de Salazar und Espinosa
1811 Unobhengigkeit vo Paraguay
1864–1870 Tripel-Allianz-Kriag: Paraguay valiat an grossn Tei vo seina Bevejkarung und vo seim Territorium.
1932–1935 Chacokrieg gegn Bolivien: Paraguay gwinnt und sichat si umfangreiche Gebiete im umstrittan Chaco-Gebiet.

Politik Werkeln

Paraguay is 61 Joa vo da Partido Colorado regiat worn. Dees hod zu oana Vaflechtung vo Staat und Partei gfiat. Paraguay wead vo da Organisation Freedom House ois autoriteares Regime klassifiziat.[7]

Dees Parlament vo Paraguay besteht aus oana Obgeordnetnkamma und am Senat. Am 20. Aprui 2008 ham z Paraguay Parlaments- und Prrsidentschaftswoin stottgfundn. Da Fernando Lugo, a ehemoliga Bischof und Befreiungstheolog, is mit iwa 40% vo de Stimmen zum kimftign Presidentn gwählt worn.[8]

Da Fernando Lugo is am 15. August 2008 ins Amt vom Presidentn vo Paraguay eigsetzt worn. Unta andam hoda vasprochn, dees Elend und de Korruption in am Land z bekempfn.[9]

Partein Werkeln

  • Movimiento Popular Tekojoja (MPT
  • Partido Colorado (Paraguay)|Asociación Nacional Republicana – Partido Colorado (ANR-PC)
  • Partido Comunista Paraguayo (PCP)
  • Partido de los Trabajadores (Paraguay) (PT)
  • Partido Demócrata Cristiano de Paraguay|Partido Demócrata Cristiano (PDC)
  • Partido Demócrata Progresista (PDP)
  • Partido Encuentro Nacional (PEN)
  • Partido Frente Amplio Paraguayo (PFA)
  • Partido Humanista de Paraguay|Partido Humanista Paraguayo (PH)
  • Partido Independiente de Paraguay
  • Partido Liberal Radical Auténtico (PLRA)
  • Partido País Solidario (PPS)
  • Partido Patria Querida (PPQ)
  • Partido Revolucionario Febrerista (PRF)
  • Partido Socialista Comunero (PSC))
  • Unión Nacional de Ciudadanos Éticos (UNACE)

Vawoitungsbeziak Werkeln

Paraguay besteht aus 17 Vawoitungsregiona (departamentos) und da Landeshaptstod Asunción ois eigenstendige Kommune. De Eihwohnazoin beziagn si af de Voikszejung vom August 2002:

 
Departamentos in Paraguay
Numma Departamento Flechn (km²) Eihwohnazoi Haptstod
I Concepción 18.051 180.277 Concepción
II San Pedro 20.002 352.977 San Pedro del Ykuamandyju
III Cordillera 4.948 234.805 Caacupé
IV Guairá 3.846 176.933 Villarrica
V Caaguazú 11.474 448.983 Coronel Oviedo
VI Caazapá 9.496 139.241 Caazapá
VII Itapúa 16.525 463.410 Encarnación
VIII Misiones 9.556 103.633 San Juan Bautista
IX Paraguarí 8.705 226.514 Paraguarí
X Alto Paraná 14.895 563.042 Ciudad del Este
XI Central 2.465 1.363.399 Areguá
XII Ñeembucú 12.147 76.738 Pilar
XIII Amambay 12.933 64.153 Pedro Juan Caballero
XIV Canindeyú 14.667 140.551 Salto del Guairá
XV Presidente Hayes 72.907 81.876 Villa Hayes
XVI Boquerón 91.669 45.617 Filadelfia
XVII Alto Paraguay 82.349 15.008 Fuerte Olimpo
Asunción 117 513.399 Asunción

Wirtschafd Werkeln

 
Rio Paraguay

Paraguay is bis in de 1960a Joa a reins Agrarland gwen. Heit no spuit de Landwiatschfd a wichtige Roin: 39 Prozent vo da Bevökarung Großgrundbesitz dominiat noch wia vor de Besitzstruktur, eppa 66 Prozent vo de landwiatschafdli nutzborn Flechn ghean 10 Prozent vo da Bevejkarung – a Meakmoi, wos fia de moastn lateinamerikanischn Staatn typisch is. Dees Forstgsetz Ley 536/95 und de Vaobschiedung vom Estatuto Agrario im Jenna 2002 hod owa zu oana deitlichn Vaschiebung vo de Besitzvahejtnis gfiat. Heit kena oi Großgrundstickln, wo ned mindestns 30 % landwiatschfdli gnutzt san, enteignet wean. Es is owa no imma eppa a Drittl vo da Landbevejkarung ohne Land.

Seit de 1970a Joa hod si aa a industriella Sektor entwicklt, wo im Joa 2006 rund 13,9 Prozent zum BIP beitrogn hod. Da Deanstleistungssektor hod im sejm Joa (2006) mit 51,4 Prozent an Lewenotei zum BIP von 9,3 Milliardn US-Dollar beitrogn.

Beleg Werkeln

  1. imf.org
  2. Duden-Newsletter vom 11. Juni 2010: „Bei Uruguay wird genauso wie bei Paraguay einfach ein -er angehängt. Richtig sind also die Uruguayer sowie die Paraguayer.“
  3. Ethnologue-Report für Paraguay
  4. Volkszählung 2002
  5. Länderinformationen des Auswärtigen Amtes zu Paraguay Länderinformationen des Auswärtigen Amtes zu Paraguay (Memento des Originals [1] vom 21. Nóvémber 2010 im Internet Archive)   Info: Der Archivlink wurde automatisch eingesetzt und noch nicht geprüft. Bitte prüfe Original- und Archivlink gemäß Anleitung und entferne dann diesen Hinweis.@1@2Vorlage:Webachiv/IABot/www.auswaertiges-amt.de
  6. 6,0 6,1 6,2 Human Development Reports
  7. freedomhouse.org freedomhouse.org (Memento des Originals [2] vom 21. Juni 2010 im Internet Archive)   Info: Der Archivlink wurde automatisch eingesetzt und noch nicht geprüft. Bitte prüfe Original- und Archivlink gemäß Anleitung und entferne dann diesen Hinweis.@1@2Vorlage:Webachiv/IABot/www.freedomhouse.org
  8. Historischer Sieg in Paraguay
  9. Leftist ex-bishop inaugurated as Paraguay's president@1@2Vorlage:Toter Link/edition.cnn.com (Seite nicht mehr abrufbar; Suche in Webarchiven) CNN, 15. August 2008

Im Netz Werkeln

  Commons: Paraguay – Sammlung vo Buidl, Videos und Audiodateien
  Wikimedia-Atlas: Paraguay – geografische und historische Koartn

Koordinaten: 23° S, 58° W