Malawi

Malawi, amtle engl. the Republic of Malawi, is a vo Land umschlossna Stoot in n sidestlinga Afrika. Unta de Britn hod s vo 1907 bis 1964 Nyasaland ghoissn. Es grenzt af n Westn mid Sambia, af n Noadn u Noadoustn mid Tansania un af n Oustn u Sidn mid Mosambik zamm. Malawi houd a Flechn vo 118,484 km² un a Bvelkaring, wou fia 2021 af umma 19,5 milljona. Leitn gschetzt wiad. Da Malawi-Sej, wou aa Nyasa-Sej gnennt wiad, houd gruab a Drittl vo da Flechn von n malawischn Festland. Dej Haptstod u grejssta Metropoln is Lilongwe. Weitane wichtinga u groussa Stedt han Blantyre in Sidn, Mzuzu in Noadn u dej gwengane Haptstod Zomba in Sidn. Da Nama Malawi kumt vo de Maravi, wos a Beinama von n bantu-sprochatn Chewa-Vulk i dera Gengd gweng is. Zwengs da Gastfreindschaft von n Vulk hod s Land af Englisch en Spitznama "The Warm Heart of Africa" krejgt.

A Koatn vo Malawi.

A Reljeffkoatn vo Malawi.

D Regiona u Distrikt vo Malawi.

Es Landl, wou se heit Malawi nennt, is um s 10. Jh. umma vo bantu-sprochatn Gruppn bsidlt woan. A schejns Zeidl spada is d Region 1891 vo dej Britn kolonjalesiad u zen Protektorat Nyasaland gmacht woan. 1953 is s a Protektorat vo da parzjell unobhanging Federazion Rhodesja u Nyasaland. D Federazion is 1963, es Protektorat 1964 afglejst woan: Doudadraf is s Nyasaland unta da Kineḡin Elizabeth II unobhange woan u houd se af Malawi umtauft. Zwoa Jouana spada, 1966, is s a Repablik woan. Nou da Unohangekait is d Repablik unta n Presidentn Hastings Banda, da wou vo 1966 bis 1994 in n Amt blim is, schou um 1970 a recht totaletera Stoot mid blous oina Portei gweng. Heit houd Malawi a demokratnata, mejra-portaiata Repablik, wou vo an gweltn Presedentn gfejad wiad. Da Lazarus Chakwera vo da Malawi Congress Party hod en Tonse Alliance Vabund vo nein Parteina õgfejad u dej widahultn Presidentschaftswohln von n 23. June 2020 gwunna, dej wou d Justiz u d Richta eigfurdat hom, noudem dass s d Wohln von n Mai 2019 zwengs vill zvill Irregularitetn annulian hom mejja. Es Miletea, da Barras, d Malawischn Streitkreftt, hom a Heer, a Marin un a Flejḡarei. Malawi sa Assnppoletik is pro-westle. Es houd mid scheja d ganzn Lenda a gouda diplomatischa Bazijunga, u nimmt toal i vaschiḏnanan internazionolnan Organesazionan, doudrunta dej Vaointn Naziona, da Commonwealth of Nations, dej Antwicklingsgmoischaft von n Sidlinga Afrika (SADC), da Gmoisame Moakt von n Estlinga u Sidlinga Afrika (COMESA) u dej Afrikanischa Union (AU).

Malawi ghejat za de Lenda, wou in n HDI mid am weitan untn han. D Ekonomi basiad schwar af da Landwiatschaft. D Malawischa Reḡiring daleppat vill Hilfna u Zoutou von n Asland, u schaugt, dass s Land wiatschaftle virakummad, wenn aa dej finanzjelln Fouan dasida n 2000a Joua wira wenga wean. D Reḡiring houd, vur latta Pfleckl in n Weḡ, vill Umstent u Handl, dass s zousigt, a Wiatschaftsplotzal af zen zejng u zen firdan, d untarrichtarischn u medezineschn Strukturna un en Natuaschutz in Land vira zen brenga u finanzjell unohange zen wean mid den ganzn haffa Leitn, wou koa Orwat niad hom. Seid 2005 hod Malawi a reiha Programm viragstellt, dej wou dej gnentn Themata bhandln, u d Loḡ scheint sachta bessa zen wean.

Malawi houd a nidana Dawoatung von n Lemsalta, wou d Leitn daglenga, un a houcha Mortalitet vo d Kinna. HIV is schwar prevalent, wos se af d Wiatschaft u d Asgom vo da Reḡiring niad posetiv aswiakt. Es Land houd a recht a diversa Bvelkaring mid Alteigsessnan u Zougwandatn aa vo Asjan un Eiropa. Es houd aa a haffa Sprouchn, bsundas es (chi)Chewa, wos min Englischn a Amtssproch is. D Iwazohl vo d Leitn han Kristn, es git owa aa umma 14 % Muslimm, a poar Prozent vablimane, alteigsessane Releḡiona un a Atheistn. Aa wenn s i da Vagangahait zwischn dej Intressngruppn awl wida amol an regionoln Konflikt gem houd, han af 2008 d internnan Konfliktt zrugg ganga, dass d Identefikazion midrana malawischn Identitet u Nazionalitet wida Afwind krejgt houd.

Galeri

• 
  Nu a Koatn vo Malawi.
• 
  Es Kinereich Maravi umma 1650.
• 
  Nu a Reljeffkoatn vo Malawi.
• 
  D Federazion vo Nyasaland u Rhodesja.
• 
  D Landwiatschaft.
• 
  Da Malawi-Sej ban Doaff Cape Maclear.
• 
  Bankna u Geldtauschar i Nchalo, Chikwawa.
• 
  Es Mulanje-Massiv in n Sidn.
• 
  Da Malawi-Sej z Chiponde af da Likoma-Insl.
• 
  Baobab-Bamm af da Likoma-Insl.
• 
  Da Miombo-Wold i Noad-Nyika.
• 
  D St.-Michal-un-alla-Engel-Kirch z Blantyre.
• 
  A Thee-Plantaschn ba Mulanje.
• 
  Es Houchplato vo Nyika.
• 
  Da Kaulime-Sej af n Nyika-Plato.
• 
  A Satellitnbiltl von n Malawi-Sej.
• 
  A Towakloḡa.
• 
  A Thee-Plantaschn.
• 
  Alta Felsnmolareia.
• 
  Da Hastings Banda min Presedentn vo Tansania (rechts).
• 
  Da Finanzminista Dick Matenje z Bonn 1976.
• 
  Es Balament i da Haptstod.
• 
  Dej Beagg in n Noaḏn.
• 
  Nu a Biltl von Malawi-Sej.
• 
  Kanu af da Sidseitn von n Malawi-Sej ban Monoxylon Strõnd.
• 
  Suwenir u Hulzwoarn i da Haptstod.
• 
  Vakaff vo Hulzautal af da Streck vo Dedza af Golomoti.
• 
  Exportproduktt vo Malawi.
• 
  D Arnt vo Bodnniss.
• 
  D Strouss zwischn Blantyre u Lilongwe.
• 
  Asgom fia Fursching von BIP
• 
  D St. Petrus-Katedraln z Likoma.